تفاوت بین گوسفند و بز: نکات مراقبتی و حقایق سرگرم کننده
گوسفند و بز به سبب تولید محصولاتی همچون شیر و گوشت از دیرباز برای انسانها بسیار ارزشمند بوده‌اند. بسیاری از مردم به دلیل شباهت‌های ظاهری زیادی که بین بزها و گوسفندان وجود دارد، تفاوت خاصی را بین این گونه دامی نمی‌شناسند. اما جالب است بدانید که با وجود شباهت‌‌ها، تفاوت‌های متعددی نیز بین بز و گوسفند وجود دارد که در این بخش از وب سایت افشار شیپ با معرفی این تفاوت، نکات جالبی را در مورد این حیوانات مطرح خواهیم کرد.
اگر در حرفه دامپروری و پرورش دام مشغول هستید، مهم است که تفاوت و ویژگی‌های این حیوانات جهت پرورش و نگهداری اصولی‌تر بدانید.
در مورد اصول اخته کردن بره و بزغاله اینجا بیشتر بخوانید.
اصلی‌ترین تفاوت‌های بین گوسفند و بز عبارتند از:
- در مقایسه با بزها، نژادهای مختلف گوسفندی معمولا وزن بیشتر دارند.
- بزها معمولا شاخ مارپیچی و نازک دارند، در حالی که گوسفندان معمولا شاخ دارای گرد هستند.
- گوسفندان چرنده هستند ولی بزها به صورت جسته و گریخته در مراتع به دنبال غذا می‌گردند.
- گوسفندان در مقایسه با بزها نسبت به انگل‌ها مقاومت بدنی بهتری دارند.
- گوسفندها گوشت بیشتر را روی کمر و پشت خود حمل می‌کنند، در عوض بزها لاغرتر هستند.
- سنگین‌ترین نژادها گوسفندی می‌توانند تا 135 کیلوگرم وزن داشته باشند ولی این وزن برای بزها معمولا تا حداکثر 90 کیلوگرم خواهد بود.
- فرق دیگر بین بز و گوسفند این است که بزها معمولا ریش با طول‌های مختلف دارند، در حالی گوسفندها ریش ندارند.
بررسی تفاوت بین پشم گوسفند و مو بز
پوشش بدنی گوسفند و بز از نظر ظاهری ساده و شبیه به نظر می‌رسند. اکثر نژادهای گوسفند دارای پشم ضخیم هستند و باید سالانه حداقل یکبار قیچی شوند. تقریبا تمام نژادهای بز نیز مو دارند ولی به طور مثال جنس بدنی بز آنگورا از پشم مرغوب و زیبایی تشکیل شده است.
تفاوت‌های فیزیکی بین گوسفند و بز
شاید شنیده باشید که ساده‌ترین راه برای تشخیص تمایز بین گوسفند و بز، نگاه کردن به دم این حیوانات است.
این روش برای تشخیص این تفاوت در واقع بسیار دقیق است چرا که دم بز بلند است و به سمت بالا می‌رود، در حالی که دم گوسفند آویزان می‌شود.
تفاوت‌های رفتاری بین بز و گوسفند
چندین تفاوت رفتاری منحصر به فرد بین این دو حیوان اهلی وجود دارد.
تفاوت اول به جیره و نوع خوراک مصرفی مربوط می‌شود:
گوسفندان معمولا در مراتع به حالتی دیده می‌شوند که سرشان رو به زمین است و در حال علوفه خوردن هستند. در عوض بزها تمایل دارند با چشمان خود و با گردش زیاد به دنبال غذا بگردند. بزها اغلب از بوته‌ها، برگ‌ها، میوه‌ها و حتی شاخه‌ها خوراک محبوب خود را پیدا می‌کنند. در حالی که گوسفندان بیشتر به یک محیط مرتعی متکی هستند، بزها را می‌توان در محیط‌های مختلف نگهداری کرد.
مقایسه رفتاری گله‌ای:
گوسفندان به عنوان حیواناتی اجتماعی که به زندگی گله‌ای علاقه زیادی دارند، شناخته می‌شوند. اگر قصد حرکت یک گله را داشته باشید، کافی است یک گوسفند را حرکت دهید. زندگی گله‌ای یک تکنیک موثر برای حفظ بقا برای حیوانات در طول هزاران سال بوده است. در یک چراگاه به ندرت یک گوسفند را تنها می‌توان دید. اما در مقابل بزها به رفتار شیطنت آمیز معروف هستند و خود را در موقعیت های مخاطره آمیز قرار می‌دهند و اغلب شوخ هستند. بروز چنین رفتارهایی از بزها به این دلیل است که این حیوانات نسبت به گوسفندان مستقل تر هستند. بزها توسط طبیعت کنجکاو خود هدایت می‌شوند و اغلب از گله دوری می‌کنند تا چیزی که می‌بینند یا می‌شوند را بیشتر بررسی کنند.
شرایط آب و هوایی مطلوب برای گوسفند و بز:
همانطور که این دو گونه جانوری نیازهای متفاوتی دارند، شرایط آب و هوایی متفاوتی را نیز مایل هستند، تحمل کنند. معمولا گوسفندان به دلیل پوشش پشمی ضخیم و چربی در اطراف بدن در آب و هوای سرد بهترین عملکرد را دارند. ولی بزها شرایط اقلیمی گرم و مرطوب را بیشتر دوست دارند و اگر در آب و هوای سرد نگهداری شوند باید حتما در یک جایگاه مناسب از لحاظ تهویه و سیستم گرمایشی و سرمایشی قرار بگیرند.
ماندن در آب و هوای گرمسیری برای گوسفندان آسان نیست و اگر بنا به شرایط که دارید، قصد پرورش گوسفند در مناطق گرم را دارید، باید به دقت در مورد مناسب ترین نژاد تحقیق کنید.
اما به هر صورت اگر دامدار هستید، باید صرف نظر از آب و هوا به فکر تهیه یک سرپناه مناسب برای دام‌های خود باشید.
چگونگی مهار کردن گوسفند و بز در فضای آزاد
به دلیل ماهیت کنجکاو بودن بزها، این حیوانات نسبت به بزها به حصار کشی مطمئن‌تری نیاز دارند. اکثر منابع توصیه می‌کنند که حصارکشی محوطه نگهداری بزها حداقل 120 سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد. به جز رعایت این مورد باید از اینکه هیچ مانع یا سازه‌ای در نزدیکی حصار وجود نداشته باشد نیز مطمئن شوید. چون که بز به راحتی می‌تواند با بالا رفتن از روی آن از بالا حصار بپرد. همیشه این نکته جالب را در نظر داشته باشید که بزها کوهنوردانی قوی و زرنگ هستند و اغلب روی یک صخره یا درخت دیده می‌شوند.
برای گوسفند نیز مطمئناً می‌توانید از همین الزامات استفاده کنید، اما برای گوسفندان لازم نیست حتما حصار بلندی استفاده شود. البته استفاده از حصار تنها با هدف نگهداری دام‌ها در یک محیط بسته کاربرد ندارد، بلکه برای دور نگه داشتن حیوانات شکارچی و سارقین نیز مفید هستند. به همین دلیل است که در کشورهای پیشرو صنعت دامپروری استفاده از نرده یا حصار برقی در مراتع و چراگاه‌ها متداول تر است.
آیا گوسفند و بز را می‌توان در کنار هم نگهداری کرد؟
بله؛ نگهداری همزمان گوسفند و بز در کنارهم برای واحدهای کوچک دامداری در بسیاری از کشورهای امری عادی است اما به مانند هر نوع دامی که در کنار هم نگهداری می‌شوند، باید ملاحظات ویژه‌ای را نیز در نظر گرفت.
گوسفندان و بز ها تقریبا به یک اندازه هستد و به یک نوع سرپناه و مراقبت نیاز دارند، بنابراین نگهداری آنها در کنار هم از لحاظ تئوری، کار بسیار آسانی به نظر می‌رسد. اما نکاتی وجود دارد که در صورت رعایت نکردن این موارد بدون شک با مشکلاتی در روند کار پرورش مواجه خواهید شد.
به عنوان مثال در زمان ورود قوچ به گله میش‌ها در فصل جفت گیری، برای جلوگیری از جفت‌گیری ناخواسته باید حتما میش‌ها و ماده بزها از هم جدا شوند. اگرچه جفت گیری بین گوسفند و بز بسیار نادر است اما به هر حال به چنین مواردی نیز توجه شود.
بررسی سلامتی بز و گوسفند
با وجود اینکه بزها و گوسفندان از نظر شرایط بدنی و معیارهای سلامتی مشابه هم هستند، اما تفاوت‌های کلیدی نیز وجود دارد که باید آنها آگاه باشید.
بسیاری معتقدند که گوسفندها در کل مقاومت بدنی بهتری نسبت به بز در برابر بیماری‌ها دارند. ولی از آنجایی که گوسفند موجودی چرنده است، بیشتر در معرض مبتلا شدن به کرم‌ها و انگل‌هایی هستند که روی زمین و کودها یافت می‌شوند. آنها در طول زمان به شیوه‌ای تکامل یافته‌اند که در برابر انگل‌ها مقاومت طبیعی بهتری داشته باشند. از طرف دیگری بزها در بیشتر موارد در صورت قرارگیری در شرایط ناسالم بیشتر مستعد درگیری با عفونت‌های انگلی هستند. علاوه بر این موضوع، هر دو نوع گوسفند و بز در برابر عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به خصوص از ناحیه پا بسیار حساس می‌باشند. در مورد گوسفند این حالت به شکل پوسیدگی سم یا لنگش ظاهر می‌شود، در حالی که برای بز بیشتر احتمال دارد به شک زخم یا تاول باشد. توجه داشته باشید که هر دو حالت قابل درمان هستند اما باید به طور منظم معاینه و بررسی شوند.
در افشارشیپ بخوانید: نحوه درست تغذیه گوسفند
رایج‌ترین دلایل دامداران برای جداسازی گوسفند و بز
نزدیکی زمان تولد بره یا بزغاله:
در حالی که در بیشتر مواقع نیازی به خارج کردن گوسفند یا بز آبستن از گله نیست ولی توصیه می‌شود حیوان آبستن را زمانی که نزدیک به زایمان است از گله جدا کنید. این عمل مادر و فرزند را از آسیب سایر حیوانات در امان نگه می‌دارد و تنش و استرس قبل و بعد آبستنی را کاهش می‌دهد.
قرنطینه:
هنگامی که گوسفند یا بز جدیدی را به گله خود وارد کردید، باید حدود دو هفته این حیوانات جدید در مکان مجزا قرنطینه شوند. این امر از انتقال هرگونه بیماری به بقیه گله جلوگیری می‌کند. همچنین این دوره قرنطینه فرصت مناسبی را در اختیار دامدار قرار می‌هد تا دارو، واکسیناسیون یا هرگونه مشکل یا بیماری را در مورد این حیوانات بررسی و درمان کنند.
آیا گوسفندان و بز می‌توانند غذا یکسانی را بخورند؟
در میان انواع مواد غذایی این دو گونه جانوری، علاقه زیادی به خوردن علوفه طبیعی دارند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بزها بیشتر به دنبال شاخ و برگ‌های خشن‌تر از جمله درختچه‌ها و ساقه‌ها هستند، در حالی که گوسفندان علف را برای خوردن بیشتر ترجیح می‌دهند.
هم بزها و هم گوسفندان در فصول سرد یونجه‌هایی را که به درستی ذخیره شده باشند را به خوبی می‌خورند. ولی در مورد غلات باید توجه داشته باشید که گوسفندان غالبا نمی‌توانند خوراک غلات مخصوص بز را بخورند.
اگر به هر دلیل شرایطی برای جداسازی خوراک دهی به این حیوانات ندارید، در بعضی مراکز و فروشگاه‌های لوازم دامپروری، خوراک‌های کاملی حاوی غلات را برای هر گونه می‌توانید پیدا کنید.
ملاحظات خاص در خصوص این حیوانات:
به طور کلی هنگام نگهداری گوسفند و بز در کنار هم، چند نکته مهم وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید.
1-حمله و ضربه زدن به یکدیگر با استفاده از شاخ:
برخلاف گوسفندان بسیاری از نژادهای بز شاخ دارند که تقریبا به مانند یک سلاح برای مقابله با سایر حیوانات از آن استفاده می‌کنند. اگر قصد دارید گوسفند و بز را با هم در یک محل مشترک نگهداری کنید، باید با استفاده از روش‌هایی همچون سوزاندن، بریدن یا قطع کردن که باید حتما توسط متخصص انجام شود، شاخ این حیوانات را خارج کنید. این کار از آسیب‌های بعدی به سایر بزها و گوسفندانی که در یک محوطه نگهداری می‌شوند جلوگیری می‌کند.
2-مصرف مس:
همانطور که اشاره کردیم، گوسفندان نمی‌توانند خوراک حاوی غلات تهیه شده برای بزها را به خوبی بخورند.
در کنسانتره یا جیره‌هایی که برای بزهای شیری و گوشتی تهیه می‌شود حجم ماده معدنی مس زیاد است. متاسفانه در حالی که بزها به مس اضافی برای حفظ سلامت بدنی خود نیاز دارند، این ماده معدنی در واقع برای گوسفندان در صورت مس بیش از حد، مضر است.
اگر در گله خود همزمان گوسفند و بز نگهداری می‌کنید، هرگز مکمل مس یا خوراکی که مخصوص بزها به بازار عرضه می‌شود را به گوسفندان خود ندهید. به جز کنسانتره و خوراک‌های آماده، مراقب درصد مس موجود در بلوک‌های معدنی نیز باشید. در یک کلام هرگز فراموش نکنید که ماده معدنی مس در صورت مصرف زیاد برای گوسفند خطرناک است.
چرا باید بز و گوسفند را با هم نگه داشت؟
در بسیاری از واحدهای دامداری‌ها و دامپروری که به صورت سنتی اداره می‌شوند فضای زیادی جهت نگهداری مجزا این دو گونه مختلف وجود ندارد و در عمل نگه داشتن این دو نوع حیوان انتخاب اقتصادی‌تری به نظر می‌رسد.
علاوه‌بر نیاز به محیط نگهداری کمتر، زمان تغذیه و آماده سازی خوراک برای بزها و گوسفندان نیز کاهش پیدا می‌کند و همچنین نگهداری و بررسی‌های گله سریع‌تر انجام می‌شود. در ضمن در چراگاه‌ها که خطر حمله حیوانات شکارچی نیز وجود دارد، هرچه اندازه گله بزرگتر باشد، خطر آسیب پذیری گله کمتر می‌شود.
با وجود این مزایا، ولی بسیاری از کارشناسان به دامدارانی که به دنبال سودآوری بیشتر هستند، پیشنهاد می‌کنند که تا حد امکان بر اساس اهداف و امکانات خود به پرورش تخصصی یکی از این دو نوع دام محبوب بپردازند.
نتیجه‌گیری
در این مطلب سعی کردیم با ارائه اطلاعاتی تفاوت بین گوسفند و بز را به طور دقیق شرح دهیم. در نهایت تصمیم برای نگهداری همزمان یا تنها یک نوع از این حیوانات جهت پرورش تنها با شما دامداران است. چنانچه نکات یا پرسشی پیرامون این موضوع داشتید، می توانید از طریق بخش نظرات با ما در ارتباط باشید.
کامل ترین راهنمای چیدن پشم گوسفند را اینجا ببینید.