در روش‌های نوین دامداری و پرواربندی بره، نشانه گذاری و ثبت اطلاعات این حیوانات در طول زمان نگهداری جهت تعیین سود و زیان گله، به مسئله‌ای رایج تبدیل شده است. به دلیل مشکلات و هزنیه‌های فراوان، عدم رشد و تولید محصولات دامی شدیدا به مزارع پرورش گوسفند زیان وارد می‌کند تا جایی که حتی ممکن است منجر به تعطیلی واحد مذکور نیز شود.
جهت بررسی مرتب سلامت و رشد گله، دامداران راهی جز علامت‌گذاری و شناسایی گوسفندان و بره‌ها ندارند.
در این مطلب روش های مختلفی را برای ثبت مشخصات گوسفندان معرفی خواهیم کرد. با ما تا انتها همراه باشید.
ثبت مشخصات گوسفندان به وسیله علامت گذاری
حداقل یک هفته تا یک ماه پس از زایش، بره ها را باید علامت گذاری نمود. در مراکز مختلف دامداری بره ها را به شیوه‌های گوناگونی نشانه گذاری می‌کنند که اصلی ترین آنها عبارتند از:
شماره گوش: در دامداری های مدرن و مراکز اصلاح نژاد، علامت گذاری بره ها بوسیله پلاک مخصوص شماره دار صورت می پذیرد که روی گوش بره نصب می شود و شماره آن در دفتر انساب برای تدوین ورقه پیشینه یادداشت می گردد.
- در افشارشیپ بخوانید: اخته کردن بره و بزغاله
معرفی مدل‌های مختلف پلاک گوش گوسفندی
- پلاک پلاستیکی که از نظر سبکی و خوانا بودن شماره روی آن مناسب ولی از استحکام کمی برخوردار است ودرصدی از آن مدتی پس از نصب ممکن است بیفتد. به گفته بسیاری از دامداران پلاک‌های بدین شکل پس از گذشت حدود سه سال از نصب بر روی گوش این حیوانات، مفقود می‌شوند. افتادن این پلاک باعث می‌شود که پرواربند دیگر نتواند به خوبی این گونه بره‌ها را ردیابی کند.
- شماره های فلزی معمولی این نوع پلاک‌ها اگر چه از استحکام کافی برخوردار است، اما پس از چند سال زنگ می زند و شماره روی قابل خواندن نیست. استفاده از این نوع پلاک برای گله گوسفندان داشتی توصیه نمی‌شود.
- شماره فلزی گالوانیزه: این نوع پلاک از کیفیت بهتر برخوردار است ولی سنگینی پلاک و برندگی لبه های آن، گاهی اوقات گوش را پاره می کند.
- پلاک آلومینومی: این نوع پلاک ها نیز سبک و از نظر کیفیت و دوام از ارزش بیشتری برخوردار است. به هرحال با استفاده از این نوع پلاک ها همه ماهه باید گوسفندان را کنترل و بازبینی نمود تا چنانچه پلاک گوش گوسفند افتاده باشد مجددا بجای آن پلاک جدید نصب گردد. برای تمیز و تشخیص دقیق شماره پلاک مفقود شده، بهتر است در دفتر مربوطه علامت مشخصه حیوان را هم یادداشت نمود.
انواع پلاک گردن گوسفندان
در برخی از دامداری‌ها پلاک را بوسیله زنجیر فلزی و با نخ مخصوص به گردن بره آویزان می نمایند این نوع پلاک ها برای گوسفندان داشتی مناسب نیست زیرا امکان پارگی و یا سائیده شدن حلقه پلاک زیاد است و پس از مدتی می افتد. به همین خاطر از این طریق در دامداری ها کمتر استفاده می شود مگر اینکه بخواهند بطور موقت برای انجام آزمایشات بخصوص مثل نمونه برداری میکروبی یا انگلی، شماره تعداد معینی از گوسفندان را در اختیار داشته باشند.
داغ کردن بره ها : بخصوص در اوایل بهار، روش سنتی علامت گذاری در ایران می باشد و از قدیم الایام نیز مرسوم بوده است. برای این کار معمولا بره ها را در محوطه بخصوص جمع آوری و با روشن کردن آتش، وسایل مخصوص داغ را کاملا سرخ می نمایند. این وسایل ممکن است سیخ معمولی و یا بصورت حرف و یا علامت ویژه ای باشد به هرحال یک نفر بره را نگه میدارد و شخص عامل، گوش چپ یا گوش راست، روی پوزه یا طرفین صورت حیوان را برحسب قراردادی که بین دامداران یک محل وجود دارد داغ می کند. سپس محل داغ را با محلول‌هایی مانند تنتورید و یا مرکورکرم ضد عفونی می نمایند پس از مدتی محل داغ شده، بدون مو و به شكل علامت همیشگی باقی می ماند.
عمل داغ کردن معمولا به هنگام شروع کوچ در بین ایلات و عشاير انجام می شود. بدیهی است قبل از فرستادن بره ها به چراگاه باید این عمل انجام شود تا بره های یک دامدار با دامدار دیگر مخلوط نگردد. در عین حال باید از داغ کردن پوست اجتناب کرد زیرا این عمل از ارزش پوست گوسفند خواهد کاست.
خال کوبی : یکی دیگر از روش‌های علامت گذاری خال کوبی در داخل و محل بدون موی گوش گوسفند می باشد. برای اینکار معمولا جوهر مخصوص خال کوبی (رنگ غیر قابل جذب) را داخل گوش میمالند و سپس شماره بخصوص را که شامل یک ردیف سوزن می باشد با وسایل خاص آن بر روی پوست گوش فرو می برند. شماره علامت گذاری شده برای همیشه بر بدن بره باقی می ماند. عمل خال کوبی در گوسفندان با پوست رنگی مشکل است زیرا اعداد خال کوبی شده به سختی خوانده می شوند.
در نهایت به جز این روش‌ها، در کشورها پیشرفته به دلیل اهمیت بالای پیگیری مستمر دام‌ها، با استفاده از گردن‌بندهای هوشمند و هوش مصنوعی شیوه‌های بسیار پیشرفته‌تری نیز برای علامت‌گذاری و شناسایی گوسفندان و بره‌ها به وجود آمده است. هوش مصنوعی به کارگرفته شده در این تجهیزات به غیر از امکان ثبت اطلاعات هر راس دام، به صورت 24 ساعته رفتار و سلامت این حیوانات را هم مانیتور می‌کند.
مهم ترین تفاوت بین گوسفندان و بزها را اینجا بخوانید.