نکات حمل و نقل دام زنده

در هنگام حمل دام زنده به چه مواردی باید توجه کنیم؟

برخلاف تصورات رایج برای حمل و نقل دام زنده (گوسفند، گاو و بز) دامداران باید به نکات مختلفی توجه داشته باشند. جالب است بدانید از آنجایی که اکثر افراد این اصول را نمی دانند، موقع انتقال دام های خود از شهری به شهر دیگر دچار خسارات های مالی زیادی می شوند. گسترش این زیان های مالی حتی منجر به وارد آمدن خسارت های هنگفت و شدیدتری به صنعت پرورش دام زنده کشور خواهد شد. به دلیل اهمیت این موضوع به بررسی اساسی ترین نکات حمل و نقل دام زنده می پردازیم.

اصول انتقال دام زنده از یک شهر به شهری دیگر:

نکات حمل دام بین استانی

 

پیش از حمل و نقل دام به استان های دیگر باید به مواردی دقت شود و مجوز های مربوطه از اداره های دامپزشکی محل شهرستان تهیه شود. در غیر آن صورت، در مراکز قرنطینه ی دامی از حمل و نقل حیوان به سایر استان ها ممانعت میشود. در ایران حمل و نقل دام ها بیشتر با کامیون های مخصوص صورت می گیرد.

در حمل و نقل باید دقت شود که ضایعات به حداقل برسد. از زخمی شدن و شکستگی دست و پا و در برخی موارد مرگ دام ها باید جلوگیری کرد و به این ترتیب میزان سود را در پرواربندی افزود.
دام ها معمولا نباید قبل از حمل و نقل تغذیه شوند و انتقال آنها با معده ی خالی به راحتی و سهولت میسر می شود. دام را نباید با شکم پر سوار وسیله ی نقلیه کرد و دو تا سه ساعت قبل از سوار کردن نباید به آنها آب داده شود .

تقریبا 12 ساعت قبل از حمل و نقل باید دادن مواد کنسانتره به دام قطع شود. در این مدت می توان به دام ها علوفه های خشبی داد. این علوفه ها باید خوب خشک شده باشند. اگر در زمان پرواربندی از علوفه های خشبی آب دار مانند سیلو، تفاله ی چغندرقند و … استفاده می شود، چند روز قبل از حمل و نقل، باید این نوع مواد خوراکی با علوفه های خشک تعویض شوند.
از حمل و نقل دام زنده در شرایط آب و هوایی خیلی گرم و سرد باید جلوگیری شود. چراکه در این وضعیت امکان ایجاد تلفات در گله به شدت افزایش می یابد.

اگر قبل از حمل و نقل به دام ها مواد کنسانتره، علوفه های خشبی آب دار و یا مقدار زیادی آب داده شود باعث افزایش ادرار آن ها می شود. در نتیجه کف وسیله نقلیه خیس و باعث لیز خوردن دام میشود. همچنین آلوده شدن دام ها به کود و ادرار باعث میشود که وضع ظاهری آنها به صورت نا خوشایندی در اید.

در این نوع دام ها ضایعات زیاد و باعث ضرر دامدار می شود. قبل از حمل و نقل، تعویض ناگهانی جیره فوق العاده خطرناک است.

برای فصول سرد یا حتی گرم ماشین های انتقال بایستی از پوشش سقف مناسب برخوردار باشند. چون این پوشش مانع از خیس شدن بدن حیوان در اثر بارش ، یخ زدن و تابش شدید نور خورشید می شود.

در بعضی از موارد متأسفانه قبل از حمل و نقل دام زنده ، آب مصرفی دام را قطع می کنند و به آنها مقدار زیادی نمک می خورانند. بدین ترتیب، دام ها بلافاصله بعد از پیاده شدن از وسیله ی نقلیه مقدار زیادی آب می خورند.

از این روش برای بالا بردن وزن گوسفند، گاو و بز استفاده می شود که این راه درستی نیست و برای دام زنده یک نوع شکنجه محسوب می شود. خریداران خبره از این حیله به خوبی آگاه هستند.
برای سوار کردن دام به وسیله ی نقلیه و پیاده کردن از آن، صبر و حوصله زیادی لازم است و به نوعی یک مهارت و هنر محسوب می شود.

• چنانچه در شغل دامپروری مشغول به فعالیت هستید، توصیه می کنیم حتما یکی دیگر از مقالات تخصصی سایت ما تحت عنوان نحوه اخته کرده بره و بزغاله را نیز مطالعه نمایید.

 

همیشه به این نکته توجه داشته باشید که بهترین وسیله و راه را برای انتقال گوسفندان، گاو ها و بزهای خود انتخاب کنید. برای فاصله های بیشتر از 700 کیلومتر کامیون های مخصوص و قطار گزنیه های مناسب تری هستند.

دام هایی که به مدت طولانی بسته شده اند، بعد از درآمدن از اصطبل یا آغل غیر قابل کنترل اند و کنترل کردن آنها بسیار مشکل است. در این حالت، دام ها فوق العاده عصبانی و خطرناک اند. سوار و پیاده کردن این نوع دام ها خیلی مشکل است و در نتیجه ضایعات حمل و نقل به حداکثر می رسد. احتمال زخمی شدن و تلف شدن دام بسیار زیاد است.

حتما کف کامیون را با بستری از 4 سانتی متر ترکیب ماسه نرم یا کاه و کلش بپوشانید.

 

در هنگام سوار و پیاده کردن دام ها، مراقبان آنها نیز عصبی می شوند. ابتدا باید کارگران را به آرامش دعوت کرد تا رفتار آرامی داشته باشند. فریاد زدن یا عصبانی شدن معمولا بر مشکلات می افزاید. زدن دام ها باچوب، آهن یا شوک های الکتریکی درست نیست و باعث زخمی شدن و تحریک حیوان می شود. برای این کار بهترین وسیله شلاق است که از پوست ساخته و بافته می شود و به آرامی، بدون اینکه در دام مشکل ایجاد کند، به دام زده و موجب هدایت آن به سکوی سوار شدن می شود. در بعضی موارد قبل از سوار کردن دام ها می توان مقداری داروی آرام بخش به حیوان تزریق کرد. این تزریق در طول زمان حمل و نقل باعث آرامش حیوان می شود.

اگر محلی مخصوص برای انتظار دام قبل از سوار کردن طراحی و ساخته شود و دام ها در این محل مدتی بمانند تا قدری با محیط آشنا شوند، به راحتی سوار وسیله ی نقلیه می شوند. هنگام حمل و نقل باید از ترمزهای شدید، سرعت زیاد و پیچش های ناگهانی اجتناب کرد؛ وگرنه دام ها از این کار به شدت ناراحت و عصبانی می شوند. امکان دارد در حمل و نقل حیوانی به زمین بیافتد و زخمی شود یا دست و پایش بشکند یا زیر دست و پای سایر دام ها له شود. باید در فاصله های زمانی منظم دام ها را کنترل کرد و اگر احیانا دامی افتاده است، آن را به حالت عادی بازگرداند.

حمل و نقل باید طوری طراحی و زمان بندی شود که دام ها قبل از وارد شدن به محل فروش5-6 ساعت زودتر برسند و تخلیه شوند. در این مدت، دام ها می توانند استراحت کنند، مقداری خوراک بخورند و آب بنوشند تا برای فروش آماده شوند.

 

ضایعات در حمل و نقل

مقدار کاهش وزنی که در هنگام حمل و نقل در وزن دام زنده به وجود می آید، ضایعات حمل و نقل نام دارد. ضایعات حمل و نقل معمولا با درصد بیان می شود. کاهش وزن معمولا با دفع ادرار، کود، عرق کردن و … به وجود می آید. غیر از این موارد مقداری کاهش در بافت های بدن نیز به وجود می آید.
عوامل مؤثر در ضایعات معمولا به طول مسافت طی شده، مدت، نوع راه ( پستی و بلندی راه)، فصل، سن، وزن و تراکم حیوان در وسیله ی نقلیه و مشکلات موجود قبل از حمل و نقل و تغذیه است. در دام های ارسالی به کشتارگاه مقدار ضایعات در 500 کیلومتر اول در کامیون 3 تا 4 درصد و در قطار 6 تا 8 درصد است.
اگر طول مسافت بیشتر شود، مقدار ضایعات در حمل با کامیون به مقدار ضایعات در حمل با قطار نزدیک و حتی در بعضی موارد بیشتر نیز می شود. به همین دلیل ضایعات در کامیون به 3 تا 10 درصد درقطار 6 تا 10 درصد خواهد رسید. در زمان حمل و نقل دام های جوان نسبت به دام های مسن، و دام هایی که پروار آنها تمام شده، نسبت به آنهایی که پروار نشده اند، ضایعات حمل و نقل بیشتری خواهند داشت.

 

• در افشارشیپ بخوانید: آموزش سم چینی گوسفند