شناخت کامل فواید و طرز استفاده از روده گوسفند
روده گوسفندی یکی دیگر از محصولاتی است که پس از کشتارگوسفند بدست می آید . این محصول نیز به شكل جداگانه در اکثر موارد منبع درآمد دامدار محسوب نمی شود. زیرا دامدار گوسفندان مازاد گله را بصورت زنده بفروش می رساند. موارد مصرف عمده محصول روده امروزه عبارتند از : پوشش محافظ بعضی از مواد غذایی و تهیه نخ های جراحی قابل جذب یا کاتگوت و تهیه زه .
اساسا می توان برخلاف تصورات روده گوسفندی یکی از مهم ترین اجزای بدن این حیوانات را تشکیل می دهد و از فواید متعددی نیز برخوردار است .
انواع روده گوسفندی بشرح زیر است :
الف) روده مرطوب :این نوع روده گوسفندی که همان روده باریک گوسفند محسوب می شود و طول حدود 25 متر دارد . این قسمت از روده ، مقاوم تر از روده کلفت است و به علاوه هرچه بطرف انتهای روده باریکی نزدیک شویم بر قطر آن افزوده و از مقاومت آن کاسته می گردد. رنگ روده برحسب شرایط اقلیمی و نژاد از روشن گل بهی تا سفید مایل به زرد وتیره متفاوت است . قطر روده باریک از 14 میلیمتر شروع و به 28 میلیمتر ختم می شود و بندرت به 30 میلیمتر می رسد.
ب) کپون: که قسمتی از روده کلفت و شامل روده کور (سکوم) و مقداری از قولون ها می باشد.
پ) رامکا: که روده باریک بره یا گوسفند جوان است و قطر آن بین 10 تا 14 میلیمتر و طول آن دست کم 1.5 متر می باشد .
طرز تهیه روده گوسفندی :
از این روده همانطور که اشاره کردیم ، محصولات جانبی مختلف تولید می شود . شکل استفاده از آن به این ترتیب است که در کشتارگاه ، ابتدا محتویات داخلی روده را خالی می کنند و سپس آن را با آب می شویند و به کارخانه حمل می نمایند . پس از انتقال کارخانه، روده در تابستان 24 ساعت و در زمستان 48 ساعت در آب معمولی که باید سالم ، بهداشتی (با گرمای 37 تا 60 درجه سانتی گراد) باشد می ماند تا آماده شود. پس از آماده شدن روده، ابتدا آنرا می شویند و سپس به کمک روده تراش ابتدا زوائد جدار داخلی و سپس زوائد جدار خارجی روده را مجزا می سازند. مجزا سازی زوائد جدارهای روده را در اصطلاح بنام لاش کاری می خوانند.
پس از لاش کاری، روده ها را به قسمت سورت (تفکیک و یا درجه بندی انواع گوناگون روده برحسب طول یا قطر آن) حمل می کنند. امروزه عمل سورت بیشتر براساس قطر روده صورت می گیرد و باین ترتیب است که در یک هنگ (معادل ۹۱/۶ متر روده) قطعاتی از روده با قطرهای مختلف و یا با قطرهای یکسان گذاشته میشود. مثلا در روده درجه یک مرطوب، تعداد قطعات روده با قطر14 تا 20 میلیمتر بیشتر از 18 قطعه در یک هنگ نباید باشد.
کپون و رامکا برخلاف روده مرطوب فقط دارای یک درجه است و در این حالت هردو محصول باید دارای رنگ و بوی طبیعی روده و از مقاومت و استحکام کافی برخوردار باشند. روده های درجه یک بايد فاقد پراگ نیز باشند. پراگ دراصطلاح عبارتست از سوراخ ها و یا حفره های بسیار ریزی که براثر گزش انگل ها و یا گرمای زیاد و یا بی دقتی در عملیات کارگاهی در جدار روده بوجود می آید.
پس از سورت روده، بسته های درجه بندی شده روده را در بشکه های چوبی و یا پلاستیکی محتوی آب نمک غلیظ می خوابانند و در موقع لزوم، آنها را از بشکه خارج و آماده مصرف می سازند.
سیر تا پیاز چگونگی پرواربندی بره را از این بخش بخوانید .
عوامل مؤثر در مرغوبیت روده گوسفندی :
دقت در طرز تهیه : چون روده جزو محصولاتی است که کاملا ظريف می باشد لذا خیلی زود در آن حالت فساد به وجود می آید. بنابراین در طرز تهیه آن نهایت دقت را باید انجام داد، زیرا کوچکترین سهل انگاری و جزئی ترین آسیب و خراش ارزش آنرا به میزان زیاد پائین می آورد.
رعایت اصول بهداشت :
از وقتی که روده از بدن حیوان خارج می شود تا زمانیکه محصول نامبرده به کارخانجات مربوطه ارسال می گردد باید نکات بهداشتی را رعایت کرد .
آلوده کردن روده به کثافات و محتویات معده و یا روده در هنگام خروج لاشه، خوب نشستن و یا خارج نکردن تمام مواد محتوی آن اغلب موجب بوجود آمدن لکه های خاکستری در کالا می شود و محصول را با بوی زننده همراه می سازد. لذا در نتیجه هرگونه آلودگی روده زود فاسد می گردد و ارزش تجارتی خود را از دست می دهد.
سلامت حیوان:
چون روده اغلب برای بسته بندی و حفاظت مواد غذائی بکار برده شده و در بسیاری از موارد همراه خوراکی های مزبور مصرف می شود، لذا تنها روده هایی قابل استفاده می باشند که از دامهای سالم ( که قبالا بازرسی بهداشتی شده اند) تهیه گردیده باشند . به این ترتیب شرکت های تولید کننده برای اطمینان مشتریان حتما باید اوراق صحی مطمئنی را همراه کالای خود ارائه دهند. بنابراین شکی نیست که کالای فاقد گواهینامه بهداشتی از نظر کیفیت و مرغوبیت در درجات پایین قرار دارد.
در افشار شیپ بخوانید : کامل ترین راهنمای ورود به شغل پرورش گوسفند
نژاد گوسفند:
کیفیت و مرغوبیت روده بستگی زیادی به نژاد و نوع گوسفندی دارد که از آن روده بدست می آید. امروزه در بازارهای دنیا روشن گردیده است که مثلا روده های حاصله از گوسفندان سوریه بسیار عالی و دارای حداکثر قیمت و روده گوسفندان پاکستانی از قیمت کمتری برخوردار می باشد. در ایران نیز طبق مطالعاتی که بعمل آمده است روده هایی یه از گوسفندان منطقه آذربایجان بدست می آید دارای مرغوبیت کاملی است. این ترتیب که روده گوسفندان مغانی وماکوئی از نظر طول و قطر در درجه اول مرغوبیت قرار داشته و مقاومتشان نیز نسبت به روده سایر گوسفندان ایران بیشتر است.
روده هایی که در درجه دوم اهمیت قرار دارند اغلب از گوسفندان نواحی همدان و بروجرد، قسمت های مرکزی و جنوبی ایران که محل زندگی نژاد های لری و بختیاری و قشقایی می باشد بدست می آیند.
روده گوسفندانی که در نواحی شمالی ایران زندگی می کنند و به گوسفند زل معروف هستند و همچنین بیشتر روده هایی که از گوسفندان خراسان بدست می آیند در درجه سوم قرار گرفته و مرغوبیت چندانی ندارند.
نحوه زندگی:
تجربه نشان می دهد که روده گوسفندانی که هنوز مرحله چرا را با تمام نرسانده اند و یا باصطلاح از علوفه تازه استفاده می نمایند، دارای قطر متناسب و استحکام کافی می باشد در صورتیکه روده گوسفندانی که از علوفه خشک تغذیه می نمایند صفات مزبور در آنها نقصان حاصل می نماید.
بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت: روده هایی گوسفندی که در فصل پاییز بدست می آیند مرغوبیت بیشتری دارند در حالیکه روده های بهاره فاقد کیفیت مزبور می باشند. بهمین نسبت حيواناتی که در تمام مدت سال در هوای آزاد بسر می برند و از علوفه سبز و آبدار تغذیه می کنند دارای روده هایی با مرغوبیت کافی و و ارزش فوق العاده می باشند.
مطالعات انجام شده نشان می دهد که روده بسیاری از گوسفندان نواحی گرم و حاره دارای ارزش اقتصادی فراوانی می باشد. به طوریکه گاهی قیمت یک رشته روده ممکن است به 10 الی 15 درصد ارزش دام زنده برسد و این نسبت به خصوص در گوسفندان لاغر که بقول معروف حیوان به قیمت پوستش خرید و فروش می شود حتی از 50 درصد نیز بیشتر است.