مهم‌ترین نیازهای مواد معدنی و غذایی گوسفند| تغذیه گوسفندان

چگونه از جیره یا تغذیه مناسب برای گوسفندان خود استفاده کنیم؟

 

اهمیت استفاده از مکمل معدنی برای گوسفندان

اگر گوسفند پرورش می‌دهید و به دنبال کسب سود حداکثری از حرفه خود هستید، لازم است که به صورت تخصصی در مورد نیازهای تغذیه‌ای گوسفندان گله خود تحقیق کنید.
برخلاف انسان‌ها که در زمان کمبود ویتامین‌ و مواد معدنی می‌توانند با مراجعه به داروخانه و خرید یک مکمل غذایی این مشکل را برطرف کنند، گوسفندان قادر به انجام چنین کاری نیستند. پس تا حد امکان سعی کنید که انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری این حیوانات را از طریق جیره غذایی کامل و مکمل‌ ها موجود در بازار تامین کنید.
مواد معدنی برای رشد هر حیوانی ضروری است و گوسفند نیز به هیچ وجه از این قاعده مستثنی نیست. این حیوانات برای تولید گوشت، شیردهی و بره‌زایی به درصد مناسبی از ویتامین ها و مواد معدنی نیاز دارند.
اگر مواد معدنی و ویتامین لازم در جیره غذایی گوسفندان را تامین نکنید، ممکن است با مشکلات جدی و زیان باری در گله خود همچون پشم خواری، نرخ باروری پایین و ایمنی ضعیف بدنی گوسفندان مواجه شوید.
در این مقاله به مهم‌ترین نیازهای مواد معدنی و غذایی گوسفند اشاره خواهیم کرد. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع تا انتها نکات ذکر شده را مطالعه نمایید.

مواد معدنی موردنیاز گوسفند:

همانگونه که اشاره کردیم، همه گوسفندان برای رشد و تولید محصولات دامی به مواد معدنی نیاز دارند. با وجود اینکه گوسفندان می‌توانند بیشتر نیاز غذایی خود را از طریق مصرف غلات و علوفه‌هایی مانند یونجه بدست آورند، اما باز هم این امکان وجود دارد که به دلیل کامل نبودن جیره، گوسفندان با مشکل کمبود مواد معدنی رو به رو شوند.
میزان نیاز به مواد معدنی در گوسفندان بسته به جنسیت، نژاد، آبستن یا غیر آبستن بودن میش، بار انگلی بدن و سن این حیوانات با یکدیگر متفاوت است.
خوشبختانه گوسفندان در کشف نیازهای غذایی خود بسیار باهوش هستند به گونه‌ای که با افزودن مکمل‌های پودری شکل به علوفه مصرفی یا در اختیار قرار دادن آجر‌های لیسیدنی تا اندازه کافی سعی می‌کنند، مواد لازم را دریافت کنند. به عبارت دیگر، گوسفندان از مواد معدنی غافل نخواهند شد. آنها می‌دانند چقدر باید بخورند تا به آنچه که نیاز دارند، برسند.

مکمل غذایی گوسفند چیست؟

اگر پرورش دهنده گوسفند تازه کاری هستید، ممکن است از خود بپرسید که تفاوت بین مکمل ها و مواد معدنی در چه چیزی است؟

واقعیت این است که ممکن است مکمل‌های موجود در بازار به جز مواد معدنی حاوی برخی ویتامین‌های ضروری نیز باشند. اساسا مکمل‌ها محصولاتی هستند که ارزش غذایی بالاتری را جیره مصرفی گوسفندان اضافه می‌کنند، در حالی که مواد معدنی تنها نمونه یا جزئی از مکمل‌ها هستند.
در بیشتر موارد، مکمل‌های عرضه شده در بازار، فقط از مواد معدنی تشکیل می‌شوند و حاوی ویتامین‌ها نیستند. توجه داشته باشید که استفاده از مکمل‌های معدنی باید همواره به عنوان بخش جداناپذیری از جیره مصرفی گله شما باشد.

در یک مکمل معدنی باکیفیت باید به دنبال چه چیزهایی باشید؟

قبل از اینکه به بررسی دقیق‌تر این مواد مغذی بپردازیم، باید بگوییم که متاسفانه بسیاری از دامداران به دلایل مختلفی همچون ناآگاهی و گرانی از این قبیل مواد معدنی استفاده نمی‌کنند و در کل طیف گسترده‌ای از دامداران سنتی به طورکلی از اضافه نمودن این مواد به جیره غذایی گوسفندان گله‌ای که در اختیار دارند، چشم پوشی می‌کنند. در میان این افراد کسانی نیز هستند که معتقدند، گوسفند می‌توانند تمام نیازهای غذایی خود را از طریق علوفه چراگاهی و مقداری جو بدست آورد. در این باره باید بگوییم که در بیشتر مواقع چنین تفکراتی اصلا درست نیست و با زیان های هنگفت‌تری همراه خواهد بود. تنها با کمی صرف هزنیه ‌می‌توانید از عواقب جدی کمبود مواد معدنی در بدن گوسفندان جلوگیری کنید.
بهترین مواد معدنی برای گوسفندان لزوما ارزان‌ترین یا گران‌ترین آنها نیستند بلکه با بررسی حجم و تعداد مواد معدنی می‌بایست کیفیت این مواد را بررسی کرد.

نیازهای غذایی گوسفندان:

یک جیره غذایی خوب علاوه‌بر قدرت سیرکنندگی بالا باید حاوی تمام مواد مغذی این حیوانات باشد. درصد دقیق مورد نیاز گوسفندان شما بسته به اینکه در چه مرحله‌ای از زندگی هستند ( به عنوان مثال اوایل آبستنی، اواخر آبستنی، شیردهی، پرواربندی و…) تعیین می شود. اما به هرحال مهم ترین نیازهای غذایی گوسفندان عبارتند از:

• پتاسیم
• کلسیم
• فسفر
• منیزیم
• گوگرد
• سدیم
• آهن
• مس
• منگنز
• ید
• ویتامین D
• سلنیوم
• ویتامین A
• روی
• ویتامین E

در میان این مواد مغذی رایج ترین مواد معدنی که گوسنفدان در آنها کمبود دارند معمولا سدیم و سلنیوم می‌باشد. در مقابل افرادی که اصلا به استفاده از مکمل‌های معدنی ویتامینی برخی دامداران نیز ممکن است این تصور را داشته باشند که هرچه بیشتر از این قبیل مواد غذایی استفاده کنند، بهتر است. در پاسخ به این تفکر باید بگوییم که این مورد هم به هیچ وجه درست نیست. چرا که به عنوان مثال دریافت مقادیر زیادی از آهن می‌توانند در جذب سایر مواد معدنی اختلال ایجاد کند. بنابراین از طریق مشورت با یک فرد متخصص جیره نویسی باید مطمئن شوید که دام‌های شما دقیقا به چه میزان باید مکمل دریافت کنند.

انواع مواد و مکمل های معدنی:

مکمل های معدنی به شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند برخی از آنها به شکل بلوک یا آجر های سفت هستند که معمولا روی دیوار جایگاه نصب می‌شوند و یا روی زمین قرار می‌گیرند. گوسفندان با لیس زدن این آجرها می‌توانند این مواد قبیل مواد غذایی را دریافت کنند. دسته دیگر نیز به پودری شکل هستند که با استفاده از دستگاه میکسر با سایر اجزای جیره ترکیب می‌شوند.

حساسیت گوسفند به مصرف بیش از حد مس:

زمانی که شروع به پرورش گوسفند می‌کنید، به سرعت متوجه مشکلات این حوزه به ویژه در تامین مواد معدنی مورد نیاز این حیوانات خواهید شد. در برخی نقاط این مکمل ها به سختی و با قیمت بالایی یافت می‌شوند. برخی داروخانه‌ها و فروشگاه‌های دامپروری تمایلی به فروش مواد معدنی مخصوصا گوسفندان ندارند و سعی میکنند مواد معدنی سایر حیوانات مانند اسب و گار را به صورت فله‌ای یا کیسه به مشتریان گوسفنددار به فروش برسانند. این نکته بسیار حائز اهمیت است، چون تحت هیچ شرایطی نباید از یک مکمل حیوان دیگر برای گوسفندان استفاده نمایید. دراکثر مواقع درصد مواد معدنی موجود در این نوع مکمل ها برای گوسفندان اصلا مناسب نیست. مثلا در مورد مس باید بدانید که گوسفندها به مس زیادی بسیار حساس هستند و مسمومیت مس را به دنبال خواهد داشت. در واقع اگر بز و گوسفند را با هم پرورش می‌دهید، این موضوع را لازم است مطلع باشید که گوسفندان حتی بیشتر از بز هم به مس حساسیت دارد.

شما نمی‌توانید از مکمل معدنی مخصوص بز و گاو برای گوسفند استفاده کنید. معمولا هنگامی که گوسفندان مس زیادی مصرف می‌کنند با سرعت بیشتری نسبت به سایر انواع دام زنده این مس در اندام هایی همچون کبد جمع می‌شود. بنابراین یک مکمل معدنی مخصوص گوسفند نباید بیش از 500 میلی‌گرم مس در هر کیلوگرم داشته باشد. اگرچه برخی کارشناسان معتقدند که این رقم بهتره حتی بیشتر از 300 میلی گرم هم نباشد.

در کل توجه کنید که مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد مس می‌تواند به طور ناگهانی و بدون علائم رخ دهد. در ضمن حساسیت به مسئله مسمومیت با مس در بین نژادهای گوسفند متفاوت است و بسیار کشنده نیز می‌باشد.

نحوه تغذیه گوسفندان با مواد معدنی:

روش‌های مختلفی برای خوراندن مواد معدنی به گوسفند وجود دارد که بسته به نوع مکمل اثر بخشی متفاوتی نیز دارند. کارشناسان توصیه می‌کنند که در آجر یا بلوک معدنی را در یک محفظه جداگانه در جایگاه نگهداری دام قرار دهید. بهتره این مواد به غذای معمولی گوسفندان اضافه نشود. این محفظه به اندازه کافی باید بلند باشد که بره‌های کوچک نتوانند به درون آن وارد شوند. همچنین از اینکه گوسفندان شما هرگز با کمبود مواد معدنی به خصوص آستانه زایش بره ها رو به رو نمی‌شوند، مطمئن شوید. علاوه بر این موارد محفظه نگهداری باید از باران و نفوذ آب دور باشد و گوسفندان آب کافی هم برای آشامیدن در اختیار داشته باشند.

چطور ماده معدنی مناسبی را انتخاب کنیم؟

زمانی که شما با صرف هزنیه اقدام به خرید و استفاده از مکمل های معدنی و ویتامینی برای واحد دامداری خود می‌کنید باید محصول باکیفیتی و مناسب را انتخاب نمایید. از اینکه مکمل یا آجر لیسیدنی باید حاوی تمامی مواد مورد نیاز باشد اصلا غافل نشوید ولی تا حد امکان محصولی را خریداری کنید که پس از یک یا دو دوره مصرف سبب بهبود ضریب تبدیل گوسفندان شما شود.

 

• در افشارشیپ بخوانید: آموزش اخته کردن بره و بزغاله

نکات تکمیلی در خصوص تغذیه گوسفند (خصوصیات جیره غذایی گوسفندان):

 

به طور کلی اگر در حرفه دامپروری به دنبال کسب درآمد از طریق پرورش گله‌ای سالم هستید، گوسفندان شما باید روزانه به مقادیر خاصی از مواد معدنی، آب، فیبر، ویتامین و انرژی برخوردار شوند. اطمینان حاصل نمودن از برآورده شدن نیازهای غذایی گله شما به روش‌های مختلفی قابل انجام است.

درست به مانند برخی گونه‌های دیگر جانوری، نیازهای غذایی گوسفندان را می‌توان با ترکیب نمودن مواد مغذی برآورده کرد. اساسا تعیین یک فرمول غذایی مشخص بر اساس خصوصیات هر گله را تهیه جیره می‌نامند که منجر به رشد و تولید ایده‌آل محصولات دامی می‌شود.

انرژی مورد نیاز:
انرژی مورد نیاز گوسفند را می‌توان با کربوهیدرات، چربی و همچنین پروتئین اضافی در جیره غذایی تامین کرد.
کربوهیدرات‌ها مهم ترین نوع مواد غذایی هستند که نیاز گوسفندان به انرژی را برآورده می‌کنند. اکثر کنسانتره‌های حاوی غلات، سرشار از نشاسته هستند و این منبع مهم مسئولیت تامین انرژی بدن این حیوانات را برعهده دارد. البته در این مورد لازم است بدانید که علوفه‌ها نیز سلولز و فیبر دارند اما به اندازه نشاسته انرژی تولید نمی‌کنند.

نکات تکمیلی در مورد کربوهیدرات ها:

کربوهیدرات ها یا همان پلی ساکاریدها که معمولا 60 تا 70 درصد جیره نشخوار کنندگان را شامل می شوند، اصلی ترین منبع انرژی برای نشخوار کنندگان هستند. آنها شامل ترکیبات متنوعی هستند که به چند گروه طبقه بندی می شوند. مونوساکاریدها مثل گلوکز، فروکتوز یا پلیمرهای مونوساکاریدها به نام الیگوساکاریدها (واحدهای ۲-۱۰ تایی قندها) مثل مالتوز و لاکتوز و پی ساکاریدها مثل سلولز، همی سلولز و نشاسته است.

1.  کربوهیدراتهای غیر ساختاری (NSC) که در داخل سلول های گیاهان یافت شده و برای تخمیر در دسترس می باشند، مثل قندها و نشاسته.
2.  کربوهیدرات های ساختاری که در دیواره سلول گیاهان بوده و در مقابل هضم مقاومت نشان می دهند ولی تا حدی در شکمبه و سکوم یا کولون تخمیر می شوند.

کربوهیدرات های غیر ساختاری شامل قندها، نشاسته ها، اسیدهای آلی و بقیه کربوهیدرات های ذخیره ای مثل فروکتازها می باشند. نشاسته موجود در گیاهان معمولا 50 تا 100 درصد کربوهیدرات های غیر ساختاری می باشد. کربوهیدرات های غیر ساختاری به خوبی هضم شده و برای میکروب های شکمبه و حيوان میزبان انرژی فراهم می کنند. کربوهیدرات های غیر ساختاری توسط روش های آنزیمی اندازه گیری می شوند و مقدار ناچیزی با کربوهیدرات های غیر الیافی تفاوت دارند. این تفاوت شامل اسیدهای آلی و پکتین می شود. پکتین در کربوهیدرات های غیر ساختاری وجود ندارد.

به طور خلاصه مهم ترین منابع تامین انرژی در رژیم غذایی گوسفندان عبارتند از:

• یونجه
• غلات
• کنسانتره
• سیلو
• گیاهان مراتع

به عنوان یک دامدار موفق در هنگام تنظیم رژیم غذایی برای حیوانات خود، باید مطمئن شوید که این حیوانات تمام انرژی موردنیاز خود را دریافت می‌کنند و دچار پرخوری یا ضعف نیستند. غالبا در گله گوسفندان کمبود انرژی جیره و خوراک شایع‌ترین نوع کمبود تغذیه‌ای محسوب می‌شود.

نشخوار چگونه انجام می‌شود؟

نشخوار شامل باز گشت، غذا به دهان، جویدن مجدد و بلع دوباره خوراک خورده شده می باشد. در حین استراحت، حیوان با معده چهار قسمتی، توده های توپی شکل خوراک های الیافی یا زبر را که “لقمه نشخوار” یا “غذای نشخوار شده آماده بلع” نام دارد، به دهان بالا می آورد. لقمه بالا آورده شده به مدت یک دقیقه به طور کامل جویده شده و سپس مجددا قورت داده می شود. حیوانات نشخوار کننده بسته به نوع خوراک حدود هشت ساعت در طول روز در گوشه ای نشسته و به نشخوار کردن می پردازند. این پدیده روی میزان مصرف خوراک حیوان تأثیر می گذارد. کاهش دادن ذرات خوراک از طریق جویدن مجدد، باعث می شود که راحت تر در دسترس میکروارگانیسم ها قرار بگیرند.

اصطلاح نشخوار کننده مربوط به ظرفیت حیوان برای نشخوار (جویدن لقمه های نشخوار) می باشد. از نظر آناتومی نشخوار کنندگان دارای یک فضای تخمیری چند قسمتی به نام شکمبه می باشند. این عضو و ارگان‌های مربوطه برای تخمیر میکروبی طراحی شده اند. پیش از تخمیر مواد هضمی به قسمت ترشح شکمی نشخوار کننده رفته و برای هضم آماده می گردد. این حجم میکروبی برای هضم در داخل شکمبه به گیاه خوارانی مانند بز و گوسفند اجازه مصرف جیره هایی با الیاف بالا را می دهد. معمولا بیش از نصف ماده خشک مصرف شده به محصولات میکروبی تخمیر می شود.

هضم در شکمبه:

تفکیک خوراک ها و شکستن آن ‌ها در شکمبه-نگاری اتفاق می‌افتد. از سال 2000 به بعد مقالات بسیاری منتشر شده‌اند که بیانگر اهمیت تعادل بین مقادیر نشاسته و نیتروژن برای بهبود فعالیت‌های تخمیر و رشد میکروبی شکمبه هستند. بزها و بعضا گوسفندان به جیره‌های با الیاف کم و کنسانتره بالا به ویژه در زمان زایش حساس هستند.

زمانی که بخش کنسانتره جیره به بیش از 60 درصد ماده خشک افزایش یابد یا ذرات جیره بسیار ریز باشند، ph شکمبه کاهش می یابد.

اگر کاهش ph بیش از چند ساعت طول بکشد، علایم اسیدوز مانند اسهال و کاهش مصرف خوراک ظاهر می‌گردد. در این حالت، تجزیه سلولز و هضم الیاف به طور واضحی کاهش می‌یابد. محققین بیان کرده‌اند که هضم در شکمبه معمولا مقادیری ماده آلی، سلولز و همی سلوز است

 

ضریب تبدیل چیست؟

ضریب تبدیل معیاری جهت تعیین رشد و سود کسب و کار پرورش گوسفند شناخته می‌شود. ضریب تبدیل بره پرواری یا گوسفند به معنای میزان افزایش وزن دام در یک دوره زمانی مشخصی است به ازای میزان خوراک دریافتی. به عبارت دیگر حاص تقسیم میزان خوراک دریافتی بر وزن افزایش یافته گوسفند، ضریب تبدیل را معین می‌کند.

چگونه کمبود و مازاد انرژی جیره را تشخیص دهیم؟

علائم مختلفی وجود دارند که با بروز آنها می‌تواند نشان دهنده‌ این موضوع باشد. به عنوان مثال اگر روند رشد بره‌های گله شما دچار اختلال شده باشد یا نرخ مرگ و میر گله افزایش پیدا کند، تا حدود زیادی بیانگر نامناسب بودن جیره مصرفی گله شما خواهد بود.

در میش‌هایی که آماده آبستنی هستند، کمبود انرژی جیره سبب کاهش نرخ باروری، تولد بره‌های ضعیف و تولید شیر کمتر می‌شود.
در موارد دیگر نیز گوسفندانی که در رژیم غذایی خود انرژی کافی دریافت نمی‌کنند دچار کاهش قطر فیبر پشم، ریزش پشم، شکستگی ناگهانی و معتدد اعضای بدن خواهند شد. سیستم ایمنی بدن چنین گوسفندانی ضعیف است و بنابراین بیشتر قربانی بیماری‌هایی همچون انگل‌های گوارشی می‌شوند.
در مقایسه با انرژی کم، اگر گوسفندان در رژیم غذایی مقادیر زیادی انرژی دریافت کنند، این می‌تواند منجر به ذخیره انرژی اضافی در بدن به عنوان چربی شود. معمولا چربی بیش از حد نیز باعث ایجاد مشکلاتی در روند تولید مثل قوچ ها و میش ها خواهد شد.

اهمیت کلسیم و فسفر در تغذیه گوسفند:

کلسیم جهت رشد و استحکام استخوان، بهبود عملکرد تولید مثل، حفظ استقامت بدن و تولید شیر نقش حیاتی برعهده دارد. فسفر نیز باید همراه با کلسیم برای رشد استخوان، فرایندهای تولید مثل و … مورد استفاده قرار گیرد. اساسا رشد و نگهداری اسکلت نیاز به کلسیم و فسفر دارد. در کل ترکیب این دو ماده معدنی با یکدیگر برای بدن بسیار حائز اهمیت است.
توجه داشته باشید که علوفه به ندرت کلسیم موردنیاز و کافی برای گوسفندان را تامین می‌کند. در هنگام تهیه فرمول برای جیره غذایی این حیوانات باید تعادل را در نظر بگیرید. باید مطمئن شیود که رژیم غذایی گوسفندان حاوی نسبت مناسبی از کلسیم و فسفر باشد.

میزان پروتئین مورد نیاز برای گوسفند:

پروتئین برای رشد ماهیچه‌ها و استخوان‌ها، حفظ وضعیت بدن و فرایندهای تولید مثل گله گوسفندان ماده‌ای ضروری تلقی می شود. برای مصرف گوسفندان کمیت پروتئین مهمتر از کیفیت آن است. این بدین خاطر است که پروتئین از اسیدهای آمینه توسط شکمبه تولید می‌شود. بره‌هایی که جوان هستند به بیشترین مقدار پروتئین نیاز دارند. میش‌های شیرده نیز نسبت به سایر گوسفندان نیازمند مصرفی مقادیر بیشتری پروتئین هستند.

در میان انواع مواد مغذی، کنجاله سویا یکی از رایج‌ترین مکمل‌های پروتئینی است که در خوراک گوسفند استفاده می‌شود. به جز کنجاله سویا، کنجاله پنبه دانه‌، کنجاله آفتاب گردان، پودر ماهی، کنجاله کانولا از جمله منابع تامین پروتئین جیره محسوب می‌شوند. این وعده‌های غذایی دانه‌های روغنی هستند و می‌توانند بین 40 تا 50 درصد پروتئین داشته باشند.

از آنجایی که گوسفندان نشخوارکننده هستند، وقتی بالغ می‌شوند می‌توانند از پروتئین و نیتروژن غیر پروتئینی که اوره نیز نامیده می‌شود در جیره خود به روشی موثر استفاده کنند.
به خاطر داشته باشید که منابع غیر پروتئینی نیتروژن نباید در دسترس بره‌های جوان قرار داده شود. این بدین دلیل است که این حیوانات تا سن حدود دو ماهگی به نشخوارکنندگان فعال تبدیل نمی شوند. در ضمن میزان مصرف این ماده هم به سرعت دسترسی به علوفه و غلات بستگی دارد. غالبا هنگامی که گوسفندان بالغ شدند، می‌توان به آنها مقادیر کمی نیتروژن غیر پروتئینی داد.
بایستی بدانید که به طور کلی نیتروژن غیر پروتئینی به عنوان مکمل تنها زمانی برای دام زنده مفید است که انرژی کافی در جیره برای این حیوان تامین شده باشد. علاوه بر این توجه داشته باشید، اوره هرگز نباید بیش از یک سوم پروتئین تجزیه پذیر رژیم غذایی را تشکیل دهد. چراکه مقادیر زیاد آن می‌تواند اثرات سمی و خطرناکی را در دوره زمانی کوتاه به همراه داشته باشد.

گوسفندان در روز چقدر آب می‌نوشند؟

البته که هر موجود زنده‌ای به آب نیاز دارد تا عملکردهای بدنش آنطور که باید پیش برود و زندگی این موجود پایدار بماند اما متاسفانه بسیار رایج است که گوسفند داران معمولا از دادن آب به حیوانات خود به اندازه نیاز واقعی کوتاهی می‌کنند. گوسفندها در طی یک شبانه روز بسته به سن و شرایط مختلف حداقل به حدود 2 تا 18 لیتر آب نیاز دارند.
مقدار مورد نیاز هر حیوان به شرایط محیطی و وضعیت فیزیکی خاص آن وابسته است.

گوسفندان معمولا زمانی که جیره‌های غذایی سرشار از پروتئین یا نمک دارند، آب بیشتری می‌نوشند.
میش‌های شیردهی که آب کافی دریافت نمی‌کنند نمی‌کنند ممکن است در روند تولید شیر دچار اختلالاتی شوند و شیر کمتری تولید نمایند. بره‌ها نیز رشد کمتری خواهند داشت. به جز این موارد عدم دریافت اب کافی می‌تواند منجر به ایجاد سنگ‌های ادراری در گوسفندان شود.

به عنوان یک دامدار موفق ضرورت دارد که همواره کیفیت آب مصرفی گله خود را با استفاده از آزمایشات مختلف بررسی کنید. آب بی کیفیت تاثیرات منفی بر سلامت گوسفندان شما خواهد داشت.
آب معمولا حاوی مواد معدنی، میکرو ارگانیسم‌ها، آلاینده‌ها، ترکیبات آلی، معدنی و جامدات معلق می‌باشد.

• درباره اصول حمل و نقل دام زنده اینجا بیشتر بخوانید.

استفاده از  علوفه خشک در تغذیه گوسفند:

علوفه خشک عبارت از نوعی مواد غذایی است که میزان الیاف در آنها زیادتر از 18 درصد و میزان انرژی آنها معمولا در سطح پائینی قرار دارد. از انواع این مواد غذایی می توان یونجه خشک، کاه و پوست تخم پنبه را نام برد. این گروه علوفه با توجه به میزان پروتئین به دو گروه علوفه خشک پروتئین دار و علوفه خشک پرانرژی تقسیم می گردند
الف – علوفه خشک پروتئینی: عبارت از علوفه خشکی هستند که میزان پروتئین در آنها بیشتر از (10.5درصد) می باشد، اغلب نباتات نیره لگومینوز مانند یونجه، انواع شبدر (قرمز، سفید، ایرانی و مصری) اسپرس، ماشک، گل خوشه‌ای، سویای علوفه ای و خلر، جزء این گروه طبقه بندی می‌شوند.
علوفه خشک پرانرژی شامل: علوفه خشکی هستند که میزان پروتئین در آنها کمتر از 10.5 درصد بوده ولی در عوض پر انرژی می باشند.

گیاهان تیره غلات که برای مصرف علوفه کشت می شوند مانند: جو – یولاف –چاودار، ذرت خوشه‌ای در گروه علوفه خشک پرانرژی جای می گیرند.

کیفیت علوفه خشک

علوفه خشک یکی از انواع خوراک‌های دام است که از خشک شدن گیاهان علوفه ای سبز بدست می آید علوفه های خشک بدست آمده دارای حدود 15 درصد رطوبت می باشد.
استفاده از این ماده غذایی با دارا بودن ارزش غذایی زیاد اقتصادی بوده و در تغذیه دام، هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی دارای اهمیت بسیاری است. در مقام مقایسه با سایر خوراک‌ها ارزانتر تمام می شود. در حال حاضر قسمت مهمی از انرژی و بعضی دیگر از مواد غذایی لازم جهت تغذیه دام از طریق تعليف علوفه خشک تامین می گردد.

علوفه خشک منبع بسیار خوبی از نظر تامین انرژی مورد لزوم برای تولید گوشت، شیر، پشم در دام‌های نشخوار کننده می باشد.
انرژی علوفه خشک در تغذیه دام ارزانتر از انرژی ناشی از خوراک‌های متراکم تمام می شود (خوراک‌های متراکم مثل دانه غلات و کنجاله دانه های روغنی و غیره ).
اهمیت علوفه خشک برای دام‌های نشخوار کننده مثل گوسفند و گاو بیشتر از نظر تامین انرژی است تا جبران کمبود ویتامین و یا پروتئین و مواد معدنی مورد لزوم حیوان، به علاوه علوفه خشک دارای حجم مکفی برای پر کردن تمامی دستگاه گوارش بوده و وجود حجم مکفی از نظر فیزیولوژی دستگاه گوارش نیز حائز اهمیت است.

معمولا وقتی علوفه خشک از نظر مواد پروتئینی ضعیف است، این کمبود را می توان با مقادیری از غذای متراکم پر پروتئین جبران کرد، در حالیکه برای جبران کمبود انرژی در علوفه خشک، به مقادیر قابل توجهی از دانه غلات (دانه جو و یا غذاهای متراکم) دیگر احتیاج است.
ارزش نسبی علوفه خشک به عنوان یک منبع مواد غذایی مختلف برای نشخوار کنندگان را می توان در موارد زیر بیان کرد.
علوفه خشک دارای (40-70) درصد کربوهیدرات‌های کمپلکس مانند سلولز و همی سلولز می باشد که جهت هضم نیاز به تخمیر بوسیله باکتری دارد.
حیوانات نشخوار کننده دارای سیستم شکمبه حجیمی بوده و تعداد زیادی باکتری در آن وجود دارد که احتمال جذب مواد حاصل از عمل هضم در خون بیشتر از دفع آن توسط مدفوع حیوان است.
مواد قابل جذب خون اجسام ساده ای هستند که از اجسام مرکب کمپلکس (موجود در معده) بوجود می آیند و علاوه بر این مواد ساده، باکتری‌های روده یا معده مواد زیاد دیگری مثل آمینواسیدها و ویتامین‌ها را تولید می‌کنند که از مواد لازم غذایی هستند.
مقادیر زیادی از اسیدهای آمینه را می توان از ترکیب سنتز (منابع ازت ساده مثل آمونیاک بدست آورد که البته چنین فعل و انفعالی فقط در احشام نشخوار کننده امکان پذیر است.
احشام نشخوار کننده کمتر از احشام غیر نشخوار کننده احتیاج بوجود مواد پروتئین قابل هضم در غذایشان دارند.

غذای احشام غیر نشخوار کننده باید دارای ویتامین‌های ب کمپلکس و کا باشد در حالیکه احشام نشخوار کننده احتیاجی به ویتامین در جیره غذائی ندارند، چون بسیاری از این ویتامین‌ها در معده ساخته می‌شوند.

 

اهمیت استفاده از جیره متعادل در پرورش دام سبک و سنگین:

از آنجایی که بخش بزرگی از هزنیه‌های نگهداری و پرورش دام، صرف تهیه جیره برای این حیوانات می‌شود، دامداران باید همواره به نوع جیره مصرفی گله خود دقت ویژه داشته باشند. بهره گیری از یک یک متعادل مزایای متعددی از جمله افزایش درآمد و سودآوری را برای واحدهای پرورش دام به همراه خواهد داشت.

فرمول یک جیره متعادل باید تمامی احتیاجات غذایی گوسفند، گاو و بزهای شیری و گوشتی گله ما را تامین کند. تامین نمودن این احتیاجات منجر به حفظ سلامتی کل گله و بهبود ضریب تبدیل این حیوانات نیز خواهد شد. همچنین جلوگیری از مشکلات گوارشی همچون هضم سخت و اسیدوز نیز از دیگر فواید استفاده از یک جیره متعادل محسوب می‌شود.

جیره متعادل و خوب چگونه باید باشد؟

1. برآوردن ساختن همه احتیاجات غذایی دام‌های سبک و سنگین تحت پرورش
2. تشخیص میزان انرژی و پروتئین مورد نیاز گله و سپس اقدام به تامین نمودن آنها با ترکیبی از مواد مغذی
3. اطمینان حاصل کردن از خوش خوراک بودن جیره
4. تنظیم نمودن به حدکافی میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز در جیره
5. استفاده از آب بهداشتی برای مصرف گله
6. در نظر گرفتن صرفه اقتصادی جیره در عین حفظ ارزش غذایی لازم برای رشد گله
7. لحاظ کردن محدودیت های غذایی جهت کاهش هزنیه ها
8. توجه داشتن به نوع دام و مرحله پرورش دام مانند پرواربندی، آبستنی، خشکی و…
9. مطالعه جداول تخصصی جیره نویسی
10. حجیم بودن و شکم پر کن بودن جیره

 

دلایل کاهش اشتها انواع دام سبک و سنگین:

به طور کلی کم شدن اشتها به عنوان یکی از نشانه‌های مهم بروز یک مشکل در نحوه تغذیه و سلامت حیواناتی همچون گوسفند و گاو محسوب می‌شود. با اینکه علت اصلی کم اشتهایی در گله گوسفندان و گاو‌ها باید به طور دقیق توسط کارشناسان جیره نویس یا دامپزشکان بررسی شود اما در این بخش به صورت خلاصه بعضی از مهم ترین علل این معضل را برای شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.

نوع جیره، نحوه تهیه و مصرف آن:
در اکثر مواقع علت کم اشتهایی به خوراک مصرفی دام مربوط می‌شود. معمولا اگر درصد ماده خشک جیره کم‌تر از یک حد مشخص باشد یا یونجه، کاه و… بی کیفیت باشند، میل گوسفند، گاو و حتی بز به خوردن مشتاقانه خوراک کاهش پیدا می‌کند. البته وجود آب (رطوبت) زیادی در جیره نیز توصیه نمی‌شود.

به جز این دو مورد یکنواخت نبودن اقلام جیره نیز در این پدیده آمدن این موضوع اهمیت دارد. اگر جیره به صورت یکنواخت تهیه و در آخور توزیع نشود، ممکن است دام‌های ضعیف تر گله به دلیل کوچک بودن محل نگهداری و آخور گرسنه بمانند. کم بودن نمک در جیره یا زیاد بودن فیبر خوراک هم بر اشتها گاو و گوسفند تاثیر گذارند.

در دسترس نبودن آب تمیز برای اعضا گله:

کیفیت آب از لحاظ دما و سلامتی و همچنین استاندار بودن آبشخور جایگاه دامداری نیز ممکن است باعث کاهش میل دام‌های سبک و سنگین به خوردن خوراک شود. یک آبشخور استاندار باید به صورتی ساخته شود که هم حجم آب کمی در آن جای بگیرید و هم اینکه دائما با آب تمیز تامین شده از شناورهای پر شود

فاسد بودن خوراک دام:

اگر خوراک مصرفی گله شما به هر دلیل فاسد و کپک زده باشد باید سریعا از مصرف آن جلوگیری نمایید. در مواد کپک زده به دلیل ایجاد سموم خطرناک امکان ایجاد بیماری برای کلیه گله وجود دارد.

نگهداری نادرست:

در نظر نگرفتن تهویه مناسب برای جایگاه که موجب بالا رفتن میزان آمونیاک در محیط و سخت شدن تنفس برای گوسفندان و گاوها خواهد شد، هم از  عوامل مهم بر اشتها دام شناخته می‌شود. علاوه بر این موضوع استرس های گرمایی، تنش‌های جابه‌جایی نیز بر این قضیه اثر گذار هستند.

 

ارزیابی ظاهری مواد اولیه جیره:

 

بررسی و مشاهده تفاوت‌ها در اندازه، شکل، رنگ و رشد قابل مشاهده کپک بر روی دانه های آلوده از روش های شناسایی ظاهری مواد اولیه جیره است. دانه های آلوده به آفلاتوکسین معمولا آسیب دیده، چروکیده و تغییر رنگ داده اند.

بهترین روش برای تشخیص دادن علوه و غلات سالم از ناسالم وجود تغییر رنگ در مواد خوراکی است. دانه های کپک زده و قارچی نباید در تغذیه دام استفاده شود زیرا باعث بیماری خواهد شد.

اثرات قارچ‌ها و کپک‌ها بر کیفیت مواد تشکیل دهنده جیره:

کپک زدگی مواد خوراکی در انبار یکی از شایع ترین عامل هاست. بالابودن رطوبت، حرارت و تهویه نامناسب انبار، محیط را برای رشد قارچ ها آماده می کنند. در نتیجه مواد خوراکی به سرعت آلوده می شوند و تغییر رنگ می دهند.
مهمترین قارچی که معمولا خسارت زیادی وارد می کند سیاهک است. این قارچ سبب کوچک و پهن شدن دانه می شود، همچنین رنگ دانه به قهوه ای مایل به سیاه تبدیل می شود. این قارچ به شدت کیفیت دانه ها به خصوص ذرت را پایین می آورد. برخی قارچ‌ها سم تولید می کنند که بسیار خطرناک اند. مصرف این خوراک ها موجب بیماری و تلفات آنها می شود. آفلاتوکسین یک سم خطرناک است که توسط قارچی به نام آسپرژیلوس در دانه غلات به ویژه ذرت تولید میشود.

قارچ کش ها و روش های استفاده از آنها

جداسازی و تمیز کردن اولین اقدام برای کنترل مواد آلوده به شمار می رود. در مرحله بعد و در صورت وجود الودگی از قارچ کش ها استفاده نمایید.
کاربرد آمونیاک در حذف آفلاتوکسین به هر دو شکل گاز و مایع و تحت شرایط حرارت و فشار زیاد یا بدون آن، شیوه بسیار موثری است. همچنین از بی سولفیت سدیم نیز می توانید استفاده کنید. علاوه بر قارچ کش ها در حال حاضر انواع مختلف مواد جلوگیری کننده از رشد قارچ‌ها و جذب کننده مایکوتوکسین ها، تحت نام های تجارتی متنوع در بازار وجود دارند که اکثر آنها توانسته اند اثرات مفیدی داشته باشند.

در حال حاضر بیشتر مواد مورد استفاده در خوراک دام به ویژه آنهایی که از بنادر مانند ذرت، جو، پودر ماهی و ….. وارد کشور می گردند هنگام حمل، نگهداری و توزیع به سموم قارچی آلوده می شوند. به ویژه از بنادری که در مناطق گرم و مرطوب قرار دارند. در این صورت مشکلات چند برابر می شود. حین به کار بردن مواد بازدارنده رشد قارچ‌ها و جذب کننده توکسین حاصل از آنها در مواد اولیه مورد استفاده در تهیه خوراک و در حین ساخت، توزیع و سایر مراحل از اقدامات واجب به شمار می رود.