شناخت مهم ترین بیماری گوسفندی | بیماری های گوسفندان

انواع مریضی دام و بیماری گوسفندی

 

به دلیل خطرناک و زیان بار بودن هر کدام از انواع بیماری گوسفندی ، برای دامداران این صنعت بسیار ضروری است که حداقل اطلاعات لازم را در مورد نحوه پیشگیری و شناخت علائم این قبیل بیماری های دامی بدانند . از این رو بهتره که تا آخر مطالب ذکر شده در این بخش را مطالعه نمایید و در صورت لزوم نیز از دامپزشک جهت مشاوره کمک بخواهید .

در ادامه به بعضی از شایع ترین بیماری های گوسفندان اشاره می شود.

 

 

آگالاکسی

این بیماری باعث ایجاد ضایعاتی در چشم ، مفاصل و پستان گوسفند و بز می شود. به طور کلی بزها از گوسفندان حساس تر هستند. تب ، کاهش شیر ، قطع شیر ، ضایعات چشمی و مفصلی ، ترشح از چشم ، ترس از نور ، پرخونی چشم ، کدورت قرنیه (سفید شدن چشم) لنگش بر اثر تورم مفاصل از علائم مهم بوده که اغلب باعث تلفات در بره ها و بزغاله ها می شود. دو تزرزق زیرجلدی به مقدار 1 میلی لیتر به فاصله زمانی دو هفته گوسفند و بز را تا شش ماه مصنون می سازد. توصیه می شود که حیوانات از 3 ماهگی سالی دوبار واکسینه شوند. میش های آبستن را بادی دو ماه قبل از زایمان واکسینه کرد .

دامداران گرامی توجه داشته باشند که مطالب و نکات اشاره شده در این مقاله تحت عنوان “آشنایی با شناخت مهم ترین بیماری گوسفندی” تنها برای افزایش دانش عمومی شما بوده و برای درمان حتما می بایست از دامپزشک برای معاینه گله خود کمک بگیرید .

• برای آشنایی با نحوه اخته کردن بره و بزغاله‌ها اینجا کلیک کنید.

 

 

اگر به دنبال راهنمایی کامل برای موضوع پرورش گوسفند هستید ، خواندن این مطلب از سایت افشار شیپ را بهتره از دست ندهید .

تب برفکی

تب برفکی نوعی بیماری دامی خاصی است که طیف وسیعی از حیوانات زوج سم مانند بز و گوسفند را می‌تواند درگیر کند. این بیماری به وسیله یک ویروس ایجاد شده و بسیار واگیر دارد است و خیلی سریع در یک منطقه پخش می‌شود. بیشترین تاثیر اقتصادی آن روی نژادهای شیری به علت کاهش تولید شیر است. کشورهایی که با تب برفکی روبرو می‌شوند دارای محدودیت‌های تجاری جدی در رابطه با صادرات شیر و گوشت می‌باشند. بزها و گوسفندان مبتلا دارای تاول، خراش، و زخم‌هایی در دهان و روی سم‌هایشان هستند. علائم بالینی بدین صورت است که حیوانات غذا نمی‌خورند و دچار لنگش‌ می‌شوند. کنترل بیماری شامل واکسیناسیون، قرنطینه و ریشه کنی آن است.

 

شاربن یا سیاه زخم

شاربن علامتی بیماری عمومی باکتریایی خطرناک در گله گوسفندان و در تمام سنین می باشد. به خاطر رشد باکتری ، بیماری به شکل التهاب موضعی در بافت ماهیچه ای بروز می کند . که به سبب آن توکسمی عمومی اتفاق افتاده و دام به علت مسمومیت دچار مرگ فوری خواهد شد .
عامل بیماری، میکروب هوازی و هاگداری به نام باسیلوس آنتراسیس است که به وسیله خوراک آلوده و یا نیش حشرات انتقال می یابد. افزایش درجه حرارت بدن، بی اشتهایی، بی حالی، جاری شدن خون سیاه رنگ از مجاری طبیعی و مرگ با حرکات تشنجی از علایم بارز بیماری می باشد.
برای پیشگیری از بیماری، واکسیناسیون یک بار در سال، جدا کردن دام های آلوده، وارد نکردن دام جدید، مگر اینکه واکسینه شده باشند و ضدعفونی کردن محل نگهداری دام مؤثر خواهد بود. مقدار نیم میلی لیتر از واکسن شاربن برای گوسفند کافی می باشد. واکسن از سه ماهگی به بعد در قسمت گردن یا پشت کتف و از راه زیر جلدی تزریق می شود. مدت ایمن سازی این واکسن یک سال است. در مناطق بسیار آلوده دو بار واکسیناسیون در سال توصیه می شود.

 

در افشار شیپ بخوانید : صفر تا صد صنعت دامداری و دامپروری

آنتروتوکسمی

بیماری آنتروتوکسمی که به اسم مریضی پرخوری یا قلوه نرمی هم معروف است ، در پی جذب مقادیر زیاد سم از دیواره روده پدیدار می شود.
عامل بیماری میکروب بی هوازی و هاگداری به نام کلستریدیوم پرفرجنس است که جزو فلور دستگاه گوارش دام ها است. میزان تکثیر کلستریدیوم پرفرجنس در روده گوسفند و بز زیاد بوده و بنابراین در اثر مصرف بیش از حد شیر و یا غذای دانه ای (غلات) توسط بره ها و بزغاله ها در دوران نقاهت بیماری یا استرس ، به دنبال ابتلای شدید به انگل های دستگاه گوارش از قبیل نماتدها و کوکسیدیاها و تغذیه با جیره غذایی سرشار از غلات و ماده خشک کم (یونجه یا علف سبز) دچار آنتروتوکسمی می شود. بیماری اغلب در گوسفندان جوان دو ماه تا یک ساله و گاهی اوقات هم در گوسفندان پیر مشاهده می شود. بیماری در اثر جذب زهرابه میکروبی از راه روده باریک حاصل می شود. برای جلوگیری از بیماری بره های 1 تا 3 روز واکسینه شده و پس از یک ماه دوباره تجدید شود. گوسفندان بالغ در دو نوبت و به فاصله 3 تا 4 هفته واکسینه شوند.

در گوسفندان کم سن تر علائم شکل فوق حاد بیماری را معمولا بیشتر می توان مشاهده کرد . اصلی ترین علائم این بیماری مرگ ناگهانی گوسفند پس از دوازده ساعت بعد از پدیدار شدن علائم بیماری است . این علایم شامل هیجان و تشنج، از دست دادن اشتها، اسهال شدید یعنی اسهال آبکی با و یا بدون خون، درد ناحیه شکمی بواسطه لگد زدن به شکم و قوس کردن ناحیه کمر مشخص می گردد. مرگ ناگهانی دقایقی پس از اینکه بره و یا بزغاله علايم اختلالات سیستم عصبی مرکزی را از خود نشان داد اتفاق می افتد. در بررسی پس از مرگ روده های بزرگ و کوچک مقادیر فراوانی از خونابه و لخته های فیبروزی و تعداد زیادی زخم های مخاطی (در لایه داخلی روده) مشاهده می شود. بافت مغز و کلیه نیز نرم می شود.

درمان های پیشنهادی برای این بیماری شامل تجویز پنی سیلین، تجویز خوراکی یک ضد اسید انجام درمان های ضد نفخ، کاهش درد، تجویز تیامین، احیای مایعات بدن به صورت وریدی یا زیر جلدی، استفاده از پروبیوتیک ها پس از تجویز آنتی بیوتیک ها جهت تحریک تکثیر میکروفلور طبیعی شکمبه و روده ها می باشند.
جهت پیشگیری از وقوع بیماری در گله، دامها باید علیه آنتروتوکسمی واکسینه شوند.

 

بیماری بروسلوز

تب مالت یا بیماری بروسلوز از بیماری های مهم مشترک انسان و دام است. در گوسفند و بز دو گونه بروسلا رویس و بروسلا ملی تنیس عامل بروسلوز اند.
باکتری در گوسفند و بز ایجاد تورم بیضه در حیوان ماده سقط جنین از مهم ترین علائم بیماری است. بیشتر سقط در ۴ تا ۳ ماهگی حامل های اتفاق می افتد.

واکسن بروسلوز در گوسفند و بز محتوی بروسلا ملی تنیس سویه (/Rey) است. یک میلی لیتر از واکسن حل شده به صورت زیر جلدی در ناحیه پشت کتف بره ها و بزغاله ها در ۴ ماهگی و سپس یک ماه قبل از رسیدن به سن تولید مثل تزریق می شود . از این واکسن در گوسفندان و بزهای بالغ استفاده نمی شود. بره ها و بزغاله های نر را در صورتی که قرار باشد برای تولید مثل استفاده شوند باید واکسینه کرد.

درباره اصول استفاده از واکسن گوسفند اینجا بیشتر بدانید.

بیماری‌های تنفسی

بیماری‌های مجرای تنفسی در بزها و گوسفندان به عنوان بیماری رایج شناخته می‌شود. نشانه‌های بالینی شامل سرفه، عطسه و افزایش در میزان تب و عمق تنفس و تنگی نفس ‌می‌باشد. بزها و گوسفندان مبتلا به ذات الریه علائمی مانند تب، استفراغ و افسردگی همراه با مشکلات تنفسی از خود نشان می‌دهند.

کرمه ای گرد معده و روده ها

تعداد کرم های گرد دستگاه گوارش گوسفندان زیاد است. از مهمترین آنها کرم بزرگ معده یا (همونكوس كونتورتوس) را میتوان نام برد. این کرم معروفترین و پراکنده ترین انگل شیردان است.
این کرم ها کوچک و گرد و نخی شکل هستند. نر آن 1 تا 2 سانتی متر و ماده آن 3.2 سانتی متر طول دارد. به علت خونخوار بودن این کرم ها، محیط روده از خون پر میشود و خود کرم ها نیز به رنگ قرمز در می آیند. تعداد کرم های موجود در قسمت باب المعده شیردان بی نهایت زیاد است و در گوسفند تازه ذبح شده کرم ها به شکل توده ای در حال حرکت و به یکدیگر پیچ و تاب خورده بنظر می رسند و پس از مرگ میزبان، کرم ها نیز مرده و از بین می روند.

از نشانی های عوارض این کرم ها رنگ پریدگی مخاطات و پوست، ضعف، لاغری و شکنندگی و خشکی پشم ها در اثر کم خونی حیوان ظاهر می شود. خون در مدفوع ظاهر می شود ولی اسهال که از مشخصات آلودگی به دیگر کرم ها و انگل های روده است در این بیماری ظاهر نمی شود. یکی از بارزترین نشانی ها در مراحل پیشرفته بیماری، خیز ناحیه زیر فک پائینی است که موجب تولید برآمدگی فک می شود.

کرم های نواری شکل روده

نام عارضه حاصل از کرم های نواری شکل (تینازیس گوسفند) است که اغلب در بره ها مشاهده می شود ولی ممکن است بالغین به این کرم ها آلوده شوند. بره های مبتلا به کرم های نواری لاغر، ضعیف و کم خون شده و اغلب دچار اسهال می شوند و در آلودگی های زیاد با تشنج شدیدی میمیرند.

گوسفند میزبان چند نوع کرم نواری می باشد. از مهم ترین آنها نوع (مونیزیا اکسپانسا) است. این کرم به قطر 0.5 الى 0.75 میلی متر است. سر دارای چهار باد کش فاقد قلاب مخصوص چسبیدن است و بلافاصله بعد از سر حلقه های بعدی ادامه می یابند و به تدریج اندازه آنها بزرگتر می شود. عرض آنها به یک سانتیمتر میرسد و طول كرم ممکن است 5.4 متر و در بعضی موارد نیز بیشتر باشد. این کرمها خود را به مخاط دوازدهه (ابتدای روده باریک می چسبانند.

شپش ها
دو نمونه شپش انگل گوسفند هستند. شپش های گزنده که از خون دام تغذیه نمی کند و از بقایای سلول های مرده پوست و فضولات سطح تغذیه می نماید. این شپش با گاز گرفتن بدن گوسفند باعث ناراحتی می شود. این شپش خیلی کوچک بوده و طول ماده آن 1.77 میلی متر بوده و به آسانی خود را پنهان می سازد. انواع شپش های گزنده به وسیله قسمتی از ضمائم دهان خود را در سطح بدن دام مستقر می سازند و بیشتر در سر و گردن دام دیده می شوند.
آلودگی خفیف در گوسفند ممکن است بدون هیچ نشانی قابل توجهی وجود داشته باشد. ولی در آلودگی شدید زمستان خارش زیاد شده، موجب بی قراری، خارش، مالیدن و گاز گرفتن می شود که در نتیجه، وضعیت عمومی بد و خسارات فراوانی به پشم وارد می شود.

جرب ها
این انگل ها شباهت زیادی به کنه ها دارند. ولی طول بدن آنها از كنه ها کمتر، پوشش بدن نازک تر و موهای سطح بدنشان بیشتر است. جرب ها بیماری های پوستی ایجاد می کنند که اصطلاحا (گری۔ کچلی-خارش) نامیده می شود. جرب(پسوروپتس کمونیس اویس) شایع ترین نوع جرب گوسفند است که طول ماده آن
0.6 میلی متر است و نر آن کمی کوچکتر می باشد. این انگل در سطح پوست زندگی کرده و از سرمی که در نتیجه گزش خود در پوست ایجاد می شود تغذیه می کند.
بی قراری، خارانیدن و گاز گرفتن پشم از نشانی های مشخص این آلودگی است. تکه های پشم جدا شده در نقاط مبتلا به چشم می خورند که بالاخره کنده شده و قسمت های بدن پشم ظاهر می شوند. این نقاط در شانه ها، ران ها و در دو پهلو مشاهده می شوند. در شکل های شدید نقاط وسیعی از بدن عاری از پشم می شوند. بیماری از نقطه اولی و اصلی به سایر نواحی بدن پیشرفت می کند مع هذا در مرکز نقاط، پشم مجددا رشد می کند. این عمل ممکن است چندین ماه طول بکشد. در فصل تابستان که گوسفندان در چراگاه روی علف تازه چرا می کنند مدت نشانی ها تخفیف پیدا می کند ولی مجددا در فصل زمستان تظاهر می کنند.

نفخ گوسفندان

نفخ به عنوان بیماری تغذیه‌ای و گوارشی مهم بین گوسفندان و گاو ها شناخته می‌شود. مبتلا بودن دام به بعضی بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش و یا خوردن بعضی گیاهان خاص، احتمال بروز این بیماری خطرناک را بیشتر می کند.
چرای گوسفندان در چراگاه‌هایی با پوشش گیاهی تازه و اوره پاشی شده و همچنین دریافت درصد بیش از حد مواد مغذی همچون منیزیم، کلسیم، گلوکز و مواد نیتروژن دارد، دستگاه گوارش حیوانات نشخوارکننده را به نفخ آوری بیشتر تحریک می‌کنند.
به طور معمول، بیماری یا عارضه نفح در دسته اصلی ترین عوامل بروز مرگ به صورت ناگهانی طبقه بندی می‌شود. نفخ می تواند در بره های شیری و گوسفندان پرواری مشاهده گردد. همچنین در مقام مقایسه گوسفند نسبت به گاو مقاوم تر است. نفخ شیردان، نفخ شکمبه و نفخ روده شکل‌های گوناگونی از نفخ محسوب می‌شوند.

به جز مورد فوق، در کل متخصصان نفخ را به سه درجه حاد، نیمه حاد و مزمن یا به دوشکل اولیه و ثانویه طبقه بندی کرده‌اند.
علت پدید آمدن کف در شکمبه‌ گوسفندان دریافت شکلی خاص از پروتئین‌های محلول بعضی گیاهان همانند لگومینوزها که اغلب درون سیتوپلاسیم برگ‌ها وجود دارند، می باشد.

شکل گیری این محیطی کفی در دستگاه گوارش مانع از خارج شدن گازهای ناشی از عملیات هضم و فعالیت آروغ زدن می‌شود و بدین گونه گوسفندان دچار نفخ می‌شوند.
سرعت بالا در مصرف غذا، رطوبت و نم در غذا می تواند در بروز نفخ کمک کند.  دقت داشته باشید که وجود بزاق در سیستم گوارشی حیوانات نشخوار کننده سبب کم شدن کشش سطحی مایع موجود در شکمبه شده و به دلیل ویژگی بافری که در بدن وجود دارد و همچنین تکان خوردن غذا مصرفی دام، شانس ایجاد نفخ به شدت کم شده و تا حدود قابل توجهی حتی از آن جلوگیری نیز به عمل می آورد.

اختلال در تنفس، وضعیت خون و قلب دلیل عمده مرگ در هنگام ایجاد نفخ بوده هرچند سابقا گفته می شد که جذب گازهای H2S و هیستامین علت آن است.
خوردن زیاد کنسانتره (ایجاد اسیدوز، کم شدن حرکات دستگاه گوارش و کاهش سرعت خروج گاز)، انسداد مری (به خاطر فشار خارجی)، انسداد کاردیا، اختلال عصب واگ، فتق دیافراگم از دلایل عمده مهم خارج نشدن گاز از درون شکمبه و بروز نفخ می باشد.

بیماری های چون سل (به علت تورم غدد لنفاوی مری) و کزاز (اختلال در عصب واگ و اختلال در ناودان مری) می توانند در بروز نفخ مؤثر باشند. علاوه بر این ویژگی‌های منحصر به فرد هر راس دام (ژنتیک با تأثیر بر ساختمان شکمبه و تکان خوردن آن و ترکیب پروتئین های بزاق) و مصرف شکل های خاص (غلات جوان، کلم، نخود، لوبیا، لگوم ها، شبدر سفید و قرمز) در ایجاد نفخ تاثیر به سزایی دارند.
علائم بالینی شامل لیس زدن به شکم، تنگی نفس بارز، خارج کردن زبان از دهان و ریزش بزاق از علایم ظاهری وجود این بیماری است. دامی که بر اثر نفخ زمین گیر می شود خیلی زود تلف می شود.

غالبا نتایج کالبدشکافی گوسفندان مبتلا شده به نفخ، مواردی مانند نرمی بخش کلیه‌ها، پرخونی قسمت مخاط روده، پاره شدن دیافراگم و پرخونی گره‌های لنفاوی را نشان می دهد.
جهت درمان و مقابله با این بیماری گوسفندی و گاوی به استفاده از جوش شیرین به میزان 150 تا 200 گرم در یک لیتر آب به ازای هر راس توصیه می‌شود. به جز این مورد شما دامداران می‌توانید به وسیله قرار دادن یک تکه چوب مناسب در دهان (توجه داشته باشید که چوب باید از دو سمت دهان خارج شده باشد)، فرایند ترشح بزاق این حیوانات را تحریک کنید.
استفاده از روغن های غیر سمی مثل روغن های گیاهی (240 تا 300 سی سی) به صورت خوراکی و یا مالیدن روغن به پوست سبب تحریک دام به لیسیدن و تولید بزاق، خروج گاز از بدن دام توسط لوله، استفاده از داروی پولوگزالون و … استفاده از ترکیبات ضد نفخ در پلت های غذایی، استفاده از پارافین مایع (لاکساتیو) ملین و ضد نفخ از موارد مهم دیگر می باشند که در درمان بیماری نفخ کاربرد دارند. همچنین رعایت برخی نکات نیز مهم است مثل دام گرسنه نبایستی به یکباره به غذای زیاد یا تازه دسترسی داشته باشد و دوره سازگاری برای دام‌های تازه معرفی شده به گله نیز باید حتما طی شود.

 

• برای کسب اطلاعات دقیق علمی پیشنهاد می کنیم حتما از این سایت بازدید نمایید.