همانطور که می‌دانید گوسفندان یکی از محبوب‌ترین نژادهای دامی برای انسان‌ها هستند که بشر از طریق پرورش این حیوانات پرفایده و البته آرام می‌تواند بسیاری از نیازهایی غذایی و پوشاکی خود را تامین کند. در یک مطلب جداگانه دیگر از سایت بازار گوسفند به طور تخصصی به بررسی آناتومی بدن گوسفندان پرداخته‌ایم، اما با این وجود در این بخش قصد داریم یکی از قسمت‌های مهم بدن این حیوانات که کمتر به آن پرداخته شده است را بررسی کنیم و به این پرسش پاسخ دهیم که آیا گوسفندان دندان بالایی دارند یا خیر؟
اگر گله دار هستید یا به حیوانات علاقه دارید، تا انتها همراه ما باشید.
بررسی شکل دندان گوسفند
از گوشتخواران درنده گرفته تا حیوانات اهلی همچون گوسفند، تک تک حیوانات به خصوص پستانداران دارای دندان هستند. دندانهای گوسفند، گاو و سایر نشخوارکنندگان پهن و مسطح بوده و برای نوع غذا خوردن این حیوانات شکل و ظاهری بسیار مناسبی دارند.
گوسفندها فقط سه نوع دندان در دهان دارند. آنها دارای دندان های ثنایایی یا دندانهای جلویی در فک پایین‌شان برای بریدن و گاز گرفتن، دندانهای پرمولر و دندانهای آسیاب دارند. بارها ممکن است گوسفندی را در حال غذا خوردن و جویدن علوفه دیده باشید و متوجه شده این موضوع شده باشید که آنها در فک بالایی خود دارای دندان نیستند و فقط در قسمت جلویی فک پایین خود دندان نیش دارند.
در افشارشیپ ببینید: نحوه فروش گوسفند زنده در تهران
در بخش بالایی دهان و فک گوسفندان تنها یک صفحه صاف یا پد دندان محکم وجود دارد و در این ناحیه هیچ دندانی وجود ندارد. گوسفندان در هنگام خوراک خوردن، از این بخش به مانند یک قیچی برای برش و گرفتن علوفه استفاده می‌کنند. از آنجایی که گوسفندان گیاه‌خوار هستند و به مانند حیوانات گوشتخوار نیازی به پاره کردن و برش غذاهای سفت و چسبنده ندارند، نیازی نیز به دندان نیش زیاد و دندان آسیاب تیز هم نخواهند داشت.
گوسفندان چند دندان دارند؟
این حیوانات در زمان بلوغ در مجموع 32 دندان دائمی دارند که به دو قسمت تقسیم می‌شود. آنها دارای هشت دندان ثنایا (پیشن) هستند که فقط در فک پایینی رشد می‌کنند. از این دندان‌ها برای برش استفاده می‌کنند. بعد از دندانهای ثنایا، 12 دندان پرمولر و 12 دندان آسیاب از وسط به سمت عقب دهان گوسفندان قرار دارند.
گوسفندان هیچ دندانی در قسمت جلویی فک بالایی خود ندارند و همانطور که گفتیم فقط یک پد متراکم و سخت این ناحیه از فک آنها را پوشانده است.
به مانند انسان ها و برخی حیوانات، گوسفندان هم با مجموعه‌ای از دندانهای ناقص متولد می‌شوند که پس از مدتی این دندان های موقت افتاده و با دندانهای جدید و دائمی جایگزین می‌شوند. البته در هنگام تولد، بره ها معمولاً فاقد دندان هستند.
در عرض دو تا شش هفته، سه دندان پرمولر موقت در دهان گوسفند ظاهر می‌شود. در ادامه دو دندان ثنایای دائمی اول در مرکز فک پایین گوسفند معمولاً در سن 15 ماهگی پدیدار می‌شوند، در حالی که جفت های دیگر دندانهای دائمی جلویی به ترتیب با فاصله زمانی 6 ماهه ظاهر خواهند شد.
در فک پایین، اولین مولر دائمی (دندان آسیاب بزرگ) در سه ماهگی بیرون می‌آید. سپس مولرهای دائمی دوم و سوم و همچنین پرمولرهای دائمی نیز در سنین 18 تا 24 ماهگی در دهان گوسفندان ظاهر می‌شوند.
گوسفند از دندان خود چگونه استفاده می‌کند؟
همانطور که اشاره کردیم، گوسفندان دارای چهار دندان پیش در هر دو طرف فک پایینی هستند که همراه با پد دندانی برای برید علوفه از آنها بهره می‌برند. دندانهای گونه که از سه دندان پرمولر و سه دندان آسیاب در هر طرف دهان تشکل شده است، نیز برای آسیاب کردن علوفه و سایر مواد غذایی کاربر دارند. گوسفندان همچنین از زبان خود برای پیچیدن، پاره کردن و جویدن بهتر مواد غذایی و گیاهان حاوی فیبر استفاده می‌کنند.
از آنجایی که گوسفندان در فک بالایی فقط یک پد دندانی دارند هم از آن فقط برای قطع و چیدن علوفه همراه با دندان‌هایی جلویی پایین بهره می‌برند.
گوسفند حیوانی نشخوار کننده است و نکته منحصر به فردی که در این حیوانات وجود دارد این است که آنها دارای یک دستگاه گوارش پیچیده و تخصصی برای هضم و جذب گیاهان و غلات دارند. اما با وجود داشتن یک معده چهار قسمتی خاص، هنوز به دندان برای جویدن و خوراک خوردن بسیار نیازمند هستند.
به طور کلی گوسفندان زمان زیادی را صرف جویدن خوراک می‌کنند و این کار در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله دوم نشخوار، مواد غذایی تخمیر شده بهتر جویده شده و این فرایند برای جذب مواد مغذی و به خصوص سلولز اهمیت بشتری دارد.
برای آشنایی با انواع نژاد گوسفند کلیک کنید.
مشکلات رایج دندانهای گوسفند
با افزایش سن گوسفندان و بیشتر شدن حجم غذای مصرفی، به مرور میزان فرسودگی و شکستن یا افتادن دندانهای گوسفند بیشتر می‌شود.
چنانچه گوسفندان دندانهای سالم خود را از دست بدهند، فرایند تغذیه صحیح آنها نیز به دلیل عدم توانایی خوب جویدن غذا دچار مشکل شده و بنابراین برای کمک به افزایش عمر این حیوانات توجه به سلامت دهان و دندان آنها بسیار حائز اهمیت است. این مشکل نیز با بررسی مداوم دامپزشکان و استفاده از جیره های مغذی قابل حل است.
نکته جالب دیگری که در مورد دندانهای گوسفندان وجود دارد این است که بر اساس نتایج تحقیقات دانشمندان، مشخص شده که مینای دندان گوسفندان 30 درصد ضعیف تر از دندان انسان و 9 درصد نرم‌تر است. با این حال این ویژگی برای گوسفندان مناسب تر تشخیص داده شده چرا که مواد مستحکم معمولاً شکننده‌تر هستند و کمتر تحت فشارهای ناشی از سایش مداوم دوام می‌آورند.
آیا با استفاده از دندانهای گوسفندان می‌توان سن آنها را تشخیص داد؟
بله از طریق بررسی تعداد و نوع دندانهای گوسفندان امکان پذیر است. مرسوم ترین روش برای تخمین سن گوسفند بررسی دندان است به خصوص در زمانی گوسفندان زیر چهار سال سن دارند چرا که ثنایاهای موقت جلویی پایین فک برای برههای زیر یک سال کوچک و تیز هستند و با رسیدن به یک و نیم سالگی، دندانهای ثنایا در وسط می‌افتند و با دندانهای دائمی جایگزین می‌شوند. با گذشت دو سال، یک دندان جلویی دیگر نیز رشد می‌کند. برای گوسفندان سه و چهار ساله هم به طور معمول دارای شش دندان ثنایای دائمی هستند و پس از گذشت یک سال دیگر باید هر هشت دندان ثنایای دائمی جایگزین شده باشند.
زمانی که گوسفندان مجموعه دندانهای دائمی خود را کامل کردند، سن آنها را می‌توان بر اساس میزان ساییدگی دندانهای جلویی مشخص کرد.